Το εθιμο του Κλήδονα

Το έθιμο του Κλήδονα – Καίνε τα στεφάνια της πρωτομαγιάς

Η Πρωτομαγιά από αρχαιοτάτων χρόνων, είναι ημέρα γιορτής, χαράς, ημέρα της άνοιξης.

Οι αρχαίοι Έλληνες καλωσόριζαν την Άνοιξη με άνθη και στο πέρασμα των αιώνων κάθε τόπος τιμούσε αυτή την ημέρα με το δικό του ξεχωριστό τρόπο.

Στη Ρόδο, οι κάτοικοι στην πόλη αλλά και σε όλα τα χωριά, καλωσόριζαν την άνοιξη αρχίζοντας το έθιμο του Κλήδονα. Κάθε σπίτι, κάθε νοικοκυριό έφτιαχνε το δικό του στεφάνι από λουλούδια την ημέρα την πρωτομαγιάς με λουλούδια από τους κήπους και τους αγρούς.

 Το στεφάνι αυτό, το διατηρούσαν στην εξώπορτα του σπιτιού τους μέχρι και τις 23  Ιουνίου.

Στις 23 Ιουνίου, παραμονή του Άη Γιάννη, κάθε νοικοκυριό έπαιρνε το πρωτομαγιάτικο στεφάνι του και συγκεντρώνονταν όλοι μαζί στην πλατεία του χωριού.

Μετά τη δύση του ηλίου, τα αγόρια άναβαν μια μεγάλη φωτιά σε κάθε γειτονιά και έκαιγαν τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια που έφερναν ως προσάναμμα.

Οι νέοι και τα παιδιά κυρίως αλλά και όποιος άλλος ήθελε, πηδούσε πάνω από τις φλόγες και από μέσα του έκανε κρυφές ευχές. Στη Ρόδο συνήθιζαν να λένε πως είναι η γιορτή του Άη Γιάννη του Καλαφουνιάρη και άναβαν τους καλαφούνους.

Το πέρασμα πάνω από τη φωτιά, σήμαινε ότι ξόρκιζαν το κακό, τις ευδαιμονίες και εύχονταν για να είναι γεροί και υγιείς και έπρεπε να πηδήσουν τρεις φορές. Το πέρασμα πάνω από τη φωτιά θα τους χάριζε υγεία και ευτυχία, καθώς η φωτιά είχε καθαρτική δύναμη.

Η ημερομηνία ήταν σημαδιακή και σημαντική καθώς, στις 24 Ιουνίου άρχισε μια νέα περίοδος και δύσκολη για τους γεωργούς λόγω της ζέστης και των κλιματικών αλλαγών, συνέπιπτε με τη θερινή τροπή του ήλιου,   έτσι διασώθηκε το αρχαίο έθιμο στο χρόνο και άναβαν τις φωτιές για να αρχίσει με το καλό η περίοδος από εκεί και πέρα.

Μόλις τελείωνε το έθιμο του κλείδονα με τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια, οι κοπέλες ελεύθερες και ανύπαντρες πήγαιναν έπαιρναν νερό από το πηγάδι και το τοποθετούσαν μέσα σε ένα χάλκινο δοχείο σε ένα συγκεκριμένο σπίτι.

 Αυτό ήταν το έθιμο του αμίλητου νερού. Την ονομασία του την πήρε διότι κατά τη μεταφορά του νερού τα κορίτσια δεν έπρεπε να μιλήσουν μέχρι να φτάσουν σπίτι, παρά τα πειράγματα των αγοριών.

Όποια μιλούσε, έχυνε το νερό και έπρεπε να γυρίσει να το ξαναγεμίσει. Όταν τοποθετούσε το νερό στο δοχείο η κάθε κοπέλα, έβαζε και μια μικρή ανθοδέσμη για να αναγνωρίζει ότι είναι η δική της και μετά επέστρεφε σπίτι της.

 Λέγεται πως εκείνο το βράδυ έβλεπαν στο όνειρο τους, τον μελλοντικό αγαπημένο τους.

Όταν γέμιζε το δοχείο, το σκέπαζαν με ένα κόκκινο πανί κι έλεγαν όλες μαζί «Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό, να δώσει να τον πάρει».

Το δοχείο έμενε το βράδυ έξω από το σπίτι για να το βλέπουν τα άστρα και το πρωί πριν το δει ο ήλιος έμπαινε και πάλι μέσα στο σπίτι.

 Μετά τη θεία λειτουργία του Άη Γιάννη,  ένα κορίτσι και ένα αγόρι άνοιγαν κι έβγαζαν όλες τις ανθοδέσμες από το δοχείο τραγουδώντας «Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει η χαριτωμένη κι όπου πάει να σταθεί, να είναι κερδισμένη”.

  Για κάθε ανθοδέσμη που έβγαζαν, τραγουδούσαν κι ένα δίστιχο σχετικό με το γάμο, μια μαντινάδα που προφήτευε τον γάμο της.

Ο περίγυρος έδινε διάφορες ερμηνείες και προφητικά σχόλια για την μαντινάδα που τύχαινε σε κάθε κοπέλα.

Ετυμολογία λέξης «Κλήδονας»: Η λέξη «κλήδων» αναφέρεται από πολύ παλιά στον Όμηρο κ.α., και σημαίνει το προμήνυμα, τον ήχο που σε προειδοποιεί για κάτι, σημαίνει προφητεία, μαντεία.

Παραδοσιακά Παιχνίδια

Μπερλίνα: Παιχνίδι από 4 παίκτες και πάνω. Ένα παιδί κάνει την Μπερλίνα. Σ’ ένα άλλο παιδί λένε μυστικά (στ’ αυτί) τα υπόλοιπα παιδιά κάτι καλό ή κακό για το παιδί που κάνει την Μπερλίνα. Η Μπερλίνα κάθεται στην μέση και τα άλλα παιδιά γύρω. Αυτό το παιδί ακούει τα μυστικά των άλλων παιδιών τα λέει δυνατά στην Μπερλίνα χωρίς να αποκαλύπτει ποιος του το είπε. Η Μπερλίνα πρέπει να βρει ποιος έκανε το κάθε χαρακτηρισμό για αυτήν για να κερδίσει. Μετά Μπερλίνα θα γίνει ο πρώτος που θα βρει. ‘Αμα δεν βρει κανένα συνεχίζει την Μπερλίνα. Αυτό το παιχνίδι είναι ενδιαφέρον γιατί μπορείς να πεις την γνώμη σου χωρίς να πειράξεις τον άλλον.
Το Μπιζζζ: Μαζεύονται τα παιδιά και αποφασίζουν ποιος θα τα “φυλάει”. Αυτός λοιπόν κάθεται σ’ ένα σκαμνί ή στέκει σκυφτός και βάζει το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή του μασχάλη, κρατώντας την παλάμη ανοιχτή προς τα επάνω, ενώ με το αριστερό του χέρι κρατάει κλειστά τα μάτια του. Οι άλλοι παίκτες στέκονται προς τ’ αριστερά του και ένας απ’ αυτούς τον πλησιάζει, του χτυπάει την ανοιχτή παλάμη και ύστερα απομακρύνεται μαζί με τους άλλους. Όλοι χοροπηδούν γύρω του και στρυφογυρίζουν το δάχτυλο τους φωνάζοντας “Μπιζζ!” όπως κάνει η μέλισσα. Αυτός που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιος τον χτύπησε. Αν τον ανακαλύψει, τότε αυτός παίρνει τη θέση του αλλιώς το παιχνίδι συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο.
Όπλα: Χρειάζεται: Ξύλα που είναι βολικά να τα κρατήσεις και να μπορείς να τρέξεις. ΄Ενα μέρος, ας πούμε δάσος ή ένα μεγάλο σπίτι με πολλές γωνίες. Παίζεται με 4 ή και περισσότερα παιδιά. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο έως τέσσερις ομάδες (με διαφορετικά χρώματα μπλούζας για κάθε ομάδα). Στην αρχή μια ομάδα μετράει μέχρι το 10 και οι άλλες φεύγουν στο στρατοπεδό τους. Το στρατόπεδο η κάθε ομάδα το έχει ορίσει κρυφά από τις άλλες ομάδες. Σκοπός είναι να σκοτώσεις κάποιον από την αντίπαλη ομάδα ή να πάρεις κάποιον όμηρο.
Πώς γίνεται αυτό: Για να σκοτώσεις κάποιον στοχεύεις με το ξύλο και κάνεις τον ήχο του πυροβόλου. Κανονικά ο άλλος πρέπει να πέσει κάτω και να κλείσει τα μάτια του για 10 δευτερόλεπτα. Βέβαια, αν ο άλλος δεν το ακούσει πρέπει να του πεις ότι τον “σκότωσες”. Για να πιάσεις όμηρο πρέπει να πας από πίσω του και να του πεις “ακίνητος”. Αυτός δεν έχει το δικαίωμα να φύγει εκτός εάν κάποιος από την δικιά του ομάδα σκοτώσει αυτόν που τον πήρε όμηρο. Το παιχνίδι αυτό μπορεί να μην τελειώσει ποτέ!!!
Η ουρά του Γαϊδάρου: Παίζουν παιδιά από 6 χρονών και πάνω. Χρειάζονται τουλάχιστον 2 παίκτες, ένα χαρτί, ένα μαντήλι και ένα μολύβι. Σχεδιάζω πρώτα σε ένα χαρτί έναν γάϊδαρο χωρίς ουρά. ΄Ενα παιδί κλείνει τα μάτια του με ένα μαντίλι. Παίρνει το μολύβι και προσπαθεί να φτιάξει την ουρά. Ανοίγει τα μάτια και βλέπει πού έφτιαξε την ουρά. Μετά ένα άλλο παιδί αρχίζει την ίδια διαδικασία. Το παιχνίδι τελειώνει όταν προσπαθήσουν όλα τα παιδιά και νικητής είναι αυτός που έχει φτιάξει την ουρά στον κοντινότερο σημείο.
Πεντόβολα: Παραδοσιακό παιχνίδι δεξιοτεχνίας που παίζεται από δύο και περισσότερους παίχτες. Το παιχνίδι αυτό παίζεται με πέντε βόλους ή πέτρες (πεντό-βολα), σε διάφορα μέρη. Στην αρχή παίρνεις έναν βόλο ή πέτρα, τον πετάς στον αέρα, παίρνεις έναν βόλο από κάτω και πιάνεις και τον βόλο που είχες πετάξει στον αέρα πριν πέσει κάτω. Μετά αυτούς τους δύο που κρατάς, τους πετάς στον αέρα, παίρνεις έναν από κάτω και πιάνεις και τους άλλους δύο που είχες πετάξει στον αέρα. ‘Ετσι συνεχίζεις ως τον πέμπτο βόλο. Στην συνέχεια υπάρχουν άλλοι πέντε γύροι με διαφορετικό όνομα ο καθένας. Τα πεντόβολα λέγονται και αλλιώς : πεντάλιθα, πεντεγούλια, αλεκαφίδες και πετράδια.
Περνά, περνά η μέλισσα: Αυτό το παιχνίδι είναι ένα παλιό και παραδοσιακό παιχνίδι. Συγκεντρώνονται τουλάχιστον έξι παιδιά και δύο χτυπούν παλαμάκια και τραγουδούν. Τα υπόλοιπα παιρνούν κάτω απ’ τα χέρια τους και όποιον πιάσουν το βάζουν και επιλέγει με ποιοανού το μέρος θα πάει. Τελικά όταν μαζευτούν όλα τα παιδιά τραβάνε τους άλλους και όποιοι δεν πέσουν κάτω είναι οι νικητές. Αυτό το παιχνίδι το παίζουν πολλά παιδιά (6-7 χρονών), από όλο τον κόσμο. Εμένα αυτό το παιχνίδι μου άρεσε και το θεωρούσα διασκεδαστικό όταν ήμουν μικρή. Τώρα έχω μαθήματα και δεν έχω χρόνο να παίζω παραδοσιακά παιχνίδια. Όμως αυτά τα παιχνίδια είναι πολύ ωραία!!!
Πετάει-Πετάει: Το πετάει-πετάει είναι ένα παιχνίδι που το παίζουν σε όλη την Ελλάδα. Παίζουν δύο παίχτες. Ο ένας λέει κουνώντας τα δακτυλά του πάνω κάτω: πετάει πετάει και προσθέτει μετά από αυτό το όνομα ενός πράγματος. Αν αυτό το πράγμα πετάει τότε πρέπει να έχουν και οι δύο το δακτυλό τους πάνω. Αν αυτός που κούναγε απλώς το δακτυλό του το έχει κάτω τότε χάνει και λέει αυτός το πετάει πετάει.
Πήδημα προς τα πίσω: Τα παιδιά στήνονται πίσω από ένα ρυάκι ή ένα ποτάμι. Μετά πηδάνε προς τα πίσω και όποιος δεν πέσει στο νερό είναι ο νικητής και οι άλλοι έχουν χάσει.


Πουν’ το το δαχτυλίδι: Στήνονται τα παιδιά σε σειρά. Κάποιο από τα παιδιά κρύβει στα χέρια του ένα δαχτυλίδι, ψεύτικο ή αληθινό. Έπειτα προσπαθεί να αφήσει στα χέρια κάποιου από τα παιδιά που είναι στη σειρά το δαχτυλίδι, λέγοντας το τραγουδάκι:
Πουν’ το, πουν’ το
το δαχτυλίδι,
ψάξε, ψάξε
δεν θα το βρεις!
δεν θα το βρεις,
δεν θα το βρεις,
το δαχτυλίδι που ζητείς.
Το κάθενα από τα παιδιά έχει μια ευκαιρία να μαντέψει ποιος έχει το δαχτυλίδι. Όποιος μαντέψει σωστά παίρνει το δαχτυλίδι και το ρίχνει στο επόμενο παιδί. Το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο.


Σβούρα: Παιχνίδι για 2-3 άτομα. Κανόνες: Σχεδιάζουμε έναν μεγάλο κύκλο και γύρω απ’ το κέντρο του, βάζουμε όσες σβούρες χωράει. Ύστερα καθόμαστε έξω απ’ τον κύκλο και κρατόντας μια σβούρα στο χέρι μας, προσπαθούμε να την χτυπήσουμε στο κέντρο του κύκλου και να διώξουμε όλες τις υπόλοιπες μακριά. Απ’ έξω απ’ τον κύκλο. Προσοχή! Η σβούρα που θα κρατάμε στο χέρι μας πρέπει να είναι δεμένη μ’ ένα σκοινί απ΄την μύτη (κάτω-κάτω) έως την λαβή (πάνω-πάνω), ώστε να γυρνάει γύρω-γύρω πιο εύκολα. Οι σβούρες που βγάζουμε έξω απ’ τον κύκλο γίνονται δικές μας. Για διευκόλυνση του παιχνιδιού, οι παίχτες πρέπει να παίζουν με σειρά ένας-ένας ξεχωριστά ώστε να φαίνονται οι σβούρες που το κάθε παιδί βγάζει έξω απ’ τον κύκλο.
Στραβός καλόγερος: Το παιχνίδι αυτό παίζεται με πολλά παιδιά. Βγάζουνε με έναν κλήρο ποιό παιδί θα κάνει το στραβό καλόγερο. Του κρύβουν τα μάτια με ένα σκούρο μαντήλι και του δίνουν ένα καλάμι. Αυτός γυρνάει γύρω γύρω και σχηματίζει ένα κύκλο με το καλάμι και λέει:
Στραβός καλόγερος
στέκει ολομόναχος
και όποιον βαρέσει
κρίμα δεν έχει
Τότε τα παιδιά τρέχουν κοντά του και τον πειράζουν. Αν πετύχει κανέναν με το μπαστούνι γίνεται αυτός ο στραβός καλόγερος.


Το τσιλίκι: Το τσιλίκι παίζεται με δύο ή περισσότερα παιδιά. Για να παιχτεί το παιχνίδι χρειάζονται δύο ξύλινες βέργες, μια μακριά 60-70 εκ. περίπου (τσιλίκα) και μια μικρή 10-20 εκ. περίπου (τσιλίκι), που είναι ξυσμένο όπως το μολύβι μας στις δυο άκρες του. Τα παιδιά βάζουν σημάδι ρίχνοντας πέτρες και όποιος το πλησιάσει περισσότερο αρχίζει πρώτος. Αυτός λοιπόν βάζει πάνω από μια μικρή σκαμμένη εσοχή στο έδαφος το τσιλίκι, παράλληλα προς το έδαφος, κι έχοντας τα άλλα παιδιά απένταντι του, ρίχνει με την τσιλίκα το τσιλίκι, όσο πιο μακριά μπορεί, προσέχοντας όμως να μην το πιάσουν τα άλλα παιδιά.
Αν το πιάσει ένα απ’ τα παιδιά, τότε πηγαίνει αυτό το παιδί να ρίξει το τσιλίκι και εκείνος που το έριξε πριν, αλλάζει θέση και πηγαίνει απέναντι με τα άλλα παιδιά. Αν δεν το πιάσει κανείς, τότε κάποιος απ’ τους απέναντι ρίχνει το τσιλίκι για να χτυπήσει την τσιλίκα, που την τοποθετεί εκείνος που έριξε το τσιλίκι οριζόντια στο έδαφος και αν τη χτυπήσει αυτός παίρνει τη θέση αυτού που έριχνε και αλλάζουν θέσεις.
Αν δε χτυπήσουν τη τσιλίκα, τότε ο κύριος παίχτης βάζοντας το τσιλίκι σε ένα σημείο κοντά στην εσοχή, χτυπάει το τσιλίκι με τη τσιλίκα του σε μία άκρη του και αυτό ανασηκώνεται ψηλά. Κατόπιν ο παίχτης αν το χτυπήσει μία φορά δυνατά τότε μετράει την απόσταση από το μέρος που το ‘ριξε μέχρι το σημείο που έπεσε με τη τσιλίκα του και όποιο νούμερο βρει, αυτό είναι οι πόντοι που κέρδισε.
Επίσης αν πριν χτυπήσει το τσιλίκι του για να το στείλει μακριά, το χτυπήσει άλλη μια φορά (συνολικά 2) τότε τους πόντους, τους μετράει με το τσιλίκι και όχι με την τσιλίκα. Και αν το χτυπήσει 2 φορές (συνολικά 3), τότε οι πόντοι μετράνε με το διπλάσιο νούμερο που βρίσκεται μετρώντας την απόσταση με το τσιλίκι κ.ο.κ.


Τυφλόμυγα: Η τυφλόμυγα παίζεται από δύο παιδιά και πάνω. Στην αρχή όλοι τραβάνε έναν κλήρο για να δούνε ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με ένα μαντήλι . Την ώρα που τα έχει κλειστά τα παιδιά ανακατεύονται. ΄Οποιο παιδί πιάσει πρέπει να βρει πως το λένε δηλαδή ποιο είναι. Αν το αναγνωρίσει τότε αυτό το παιδί κάνει τη τυφλόμυγα. Και έτσι αυτό συνεχίζεται.
Χαλασμένο τηλέφωνο: Το χαλασμένο τηλέφωνο αποτελείται από μια ομάδα παιδιών που πρέπει να είναι πάνω από δύο. Τότε ο πρώτος από τη σειρά λέει γρήγορα μια δύσκολη λέξη στον διπλανό του. Μετά αυτός τη λέει στο αυτί του άλλου παιδιού κ.λ.π. Ο τελευταίος θα πει τη λέξη δυνατά και αν τη πει σωστά το πρώτο παιδί έχει κερδίσει.
Αλάτι χονδρό-Αλάτι ψιλό: Το παιχνίδι αυτό παίζεται από πολλά παιδιά που συγκεντρώνονται και βγάζουν με κλήρο τη “μάνα”. ΄Υστερα κάνουν όλα μαζί ένα κύκλο και κάθονται κάτω σταυροπόδι με τα χέρια πίσω, με τις παλάμες ανοιχτές.
Η μάνα στέκεται έξω από τον κύκλο και βαστάει ένα μαντήλι. Κάνει μια βόλτα γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας:
Αλάτι ψιλό, αλάτι χονδρό,
έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρω
παπούτσια δεν μου πήρε να πάω στο χορό
Την ώρα που τραγουδάει γύρω από τον κύκλο, πετάει το μαντίλι πίσω από ένα παιδί και συνεχίζει μέχρι να καταλάβουν ότι δεν κρατάει πια το μαντήλι. Το παιδί που πήρε το μαντήλι σηκώνεται και αρχίζει να κυνηγάει τη μάνα. ΄Οταν την πιάσει η μάνα κάθεται στη θέση του μαζί με τα άλλα παιδιά.  Το παιδί που πήρε το μαντήλι γίνεται μάνα και αρχίζει να κυνηγάει. Το παιχνίδι συνεχίζεται έτσι μέχρι να το βαρεθούν.
Αμπάριζα – Abariza: Σ’ αυτό το παιχνίδι, τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε ομάδα έχει ένα σημείο εκκίνησης, συνήθως κολόνα ή δέντρο. Στην αρχή ένα παιδί από τη μια ομάδα (δεν έχει σημασία ποια), “παίρνει αμπάριζα και βγαίνει” για να προκαλέσει τους παίχτες της άλλης ομάδας να τον κυνηγήσουν. Τότε κάποιος απ’ την αντίπαλη ομάδα “παίρνει αμπάριζα και βγαίνει” και τον κυνηγάει. ‘Ετσι βγαίνουν και τ’ άλλα παιδιά κυνηγούν. Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να κυνηγήσει τα παιδιά που έχουν βγει πριν απ’ αυτόν, αλλά όχι τα παιδιά που έχουν βγει μετά. Επίσης κάθε παίχτης μπορεί να γυρίσει στην κολόνα του και να βγει όσες φορές θέλει. ‘Οταν κάποιο παιδί πιάσει ένα παίχτη της αντίπαλης ομάδας, τον πάει στη φυλακή, που είναι συνήθως κοντά στην κολόνα του. Οι παίχτες της ομάδας του παιδιού που είναι φυλακισμένο, πρέπει να το ακουμπήσουν για να ελευθερωθεί. Σκοπός του παιχνιδιού είναι ν’ ακουμπήσει ένας παίχτης την κολόνα της αντίπαλης ομάδας.
Βαρελάκια: Το παιχνίδι είναι απλό. Χρειάζεται όμως το πολύ 5 παίχτες. Οι 4 παίχτες σκύβουν στη σειρά αλλά ο ένας αραιά από τον άλλον. Ο 5ος πηδάει από πάνω τους βάζοντας τα χέρια του στην πλάτη του μπροστινού του, μετά ανοίγει τα πόδια του και περνάει από πάνω. Όταν πηδήξει πάνω από όλους τον έναν μετά τον άλλον, ο τελευταίος πηδάει πάνω απ’ τους άλλους. Χάνει αυτός που θα χάσει την ισορροπία του.
Ο Βασιλιάς: Τα παιδιά “τα βγάζουν” κι ένας τους γίνεται βασιλιάς. Ο βασιλιάς κάθεται κάπου, ενώ οι άλλοι απομακρύνονται για να διαλέξουν ποιο επάγγελμα θα παραστήσουν και με ποιες κινήσεις. Όταν τελειώσουν επισκέπτονται τον βασιλιά και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος:
- Βασιλιά, βασιλιά με τα 12 σπαθιά, τι δουλειά;
- Τεμπελιά!
- Και τα ρέστα;
- Παγωτά.
- Είπε η γιαγιά να μας κάνεις μια δουλειά.
- Τι δουλειά;
Τότε τα παιδιά κάνουν τις κινήσεις του επαγγέλματος που διαλέξανε. Αν ο βασιλιάς το καταλάβει, το φωνάζει και κυνηγάει να πιάσει ένα παιδί που γίνεται βασιλιάς. Αν δεν το καταλάβει, ξανακάθεται και τα παιδιά μιμούνται κάτι άλλο.
Βόλοι : Ένα παιχνίδι που χάθηκε, είναι και οι βόλοι. Ήταν φτιαγμένοι από πηλό και βαμμένοι σε ζωηρά χρώματα. Ας δούμε δυο πολύ δημοφιλή παιχνίδια με βόλους:
ΤΡΙΓΩΝΑΚΙ: Χαράζουμε στο χώμα ένα τρίγωνο και μέσα σ’ αυτό ο κάθε παίχτης βάζει δυο-τρεις από τους βόλους του. Σε μια απόσταση 4-5 μέτρων στήνεται μια πέτρα, ο μπάστακας. Τα παιδιά ρίχνουν τους βόλους τους προς τον μπάστακα και όποιος φτάσει πιο κοντά παίζει πρώτος. Ο παίχτης ρίχνει με τον αντίχειρα το βόλο του στο τριγωνάκι με σκοπό να χτυπήσει έναν από αυτούς που ήταν μέσα και να τον βγάλει έξω, οπότε και τον κερδίζει. Εάν κάποια στιγμή χάσει και ο βόλος του μείνει μέσα στο τρίγωνο, ο αμέσως επόμενος παίχτης χτυπώντας το βόλο κερδίζει όλους όσους είχε μαζέψει ο προηγούμενος ως τώρα.
ΜΠΑΖ: Η διαδικασία με τον μπάστακα είναι η ίδια, αυτή τη φορά όμως οι βόλοι στήνονται σε ευθεία γραμμή ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο πρώτος στη σειρά λέγεται μάνα και ο δεύτερος παραμάνα. Αν χτυπήσεις κάποιον από τους δύο αυτούς βόλους, παίρνεις όλους όσους είναι στη σειρά μετά από αυτούς.
Κάθομαι δεν κάθομαι : Αυτό το παιχνίδι παίζεται από κορίτσια που είναι από 8 έως 10 ετών. Με λαχνό βρίσκεται το κορίτσι που θα τα φυλάει. Τα υπόλοιπα κορίτσια γυρίζουν από γύρω της και λένε τους παρακάτω στίχους:
Κάθομαι δεν κάθομαι
στη φωλιά μου κάθομαι
Οταν τα παιδιά δούνε το κορίτσι που φύλαγε να πλησιάζει, κάνουν ότι κάθονται. Αν το κορίτσι που τα φυλάει καταφέρει να πιάσει ένα από τα υπόλοιπα παιδιά πριν καθήσει τα φυλάει εκείνο το κορίτσι που έπιασε. Κανένα όμως κορίτσι δεν πρέπει να καθήσει τόσο βαθιά ώστε να ακουμπήσει το έδαφος γιατί βγαίνει από το παιχνίδι και τα κορίτσια τα υπόλοιπα της λένε:
΄Εσπασες τα αβγά σου.
Κλέφτες και αστυνόμoι: Αυτό το παιχνίδι παίζεται με τρεις και περισσότερους παίχτες. Στην αρχή κανονίζεται ποιοι θα είναι οι κλέφτες και ποιοι οι αστυνόμοι. Όταν χωριστούνε, οι κλέφτες απλώνονται. Ο σκοπός των αστυνόμων είναι να πιάσουν όλους τους κλέφτες και να τους βάλουν φυλακή. Όμως οι κλέφτες μπορούν να “ελευθερώσουν” έναν δικό τους αν το ακουμπήσουν. ΄Οταν οι αστυνόμοι πιάσουν όλους του κλέφτες τότε τελειώνει το παιχνίδι και νικητές είναι οι αστυνόμοι.
Είναι ένα πολύ συναρπαστικό παραδοσιακό παιχνίδι. Παίζεται με πολλούς παίχτες σε ένα πλάτωμα. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία, η μικρότερη, είναι οι αστυνόμοι. Τα υπόλοιπα παιδιά αποτελούν τους κλέφτες. Το παιχνίδι εξελίσσεται σαν ένα κοινό κυνηγητό ανάμεσα στις δύο ομάδες. οι κλέφτες, όταν θέλουν να ξεκουραστούν, πάνε σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο το οποίο ονομάζεται σπίτι ή λημέρι. Εκεί οι αστυνόμοι δεν μπορούν να τους πιάσουν. ‘Οταν όμως ο αστυνόμος πιάσει τον κλέφτη τον οδηγεί στη φυλακή, η οποία βρίσκεται συνήθως όσο πιο μακριά γίνεται από το σπίτι.
‘Ενας φυλακισμένος παίχτης ελευθερώνεται όταν ένας σύντροφός του του ακουμπήσει το χέρι και φωνάξει “ξελέ”. Σε περίπτωση που οι φυλακισμένοι κλέφτες είναι πολλοί, κάνουν το εξής κόλπο: πιάνουν τα χέρια τους στη σειρά και απλώνονται όσο πιο έξω μπορούν (ένας βρίσκεται “μέσα” στη φυλακή και οι άλλοι, κρατώντας χέρι χέρι, προχωρούν προς το σπίτι). Ο ελεύθερος παίχτης, αγγίζοντας το χέρι ενός φυλακισμένου, ελευθερώνει όλους όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα. Φυσικά, απαγορεύεται αυστηρά στους αστυνομικούς να φρουρούν τους φυλακισμένους παίχτες, κανόνας που όποιος παραβεί αποβάλλεται αυτομάτως από το παιχνίδι. Το παιχνίδι τελειώνει όταν όλοι οι κλέφτες φυλακιστούν, και πολλές φορές αυτό δε συμβαίνει ποτέ!


Η κολοκυθιά: Η κολοκυθιά είναι ένα παραδοσιακό παιχνίδι. Παίζεται και σήμερα με τρεις, αλλά και περισσότερους παίχτες. Το κάθε παιδί παίρνει ένα νούμερο. Μετά το παιδί που έχει το νούμερο (ένα), αρχίζει λέγοντας : ” Στου παππού το περιβόλι, που το αγαπούμε όλοι, είναι μια κολοκυθιά, πλάι-πλάι στη ροδιά. Κάνει πέντε κολοκύθια στρογγυλά, μα την αλήθεια θα τα δώσει ο παππούς μποναμά της αλεπούς. Δυο θα δέσει στην ουρά της κι όλα τα άλλα στα παιδιά της”. ‘Επειτα ρωτάει : ” Ποιος θα πάει στην αλεπού ; ” ” Ποιός θα της πάει τα κολοκύθια ; ” Αργότερα το ίδιο παιδί λέει ” να πάει το …” και το παιδί που έχει αυτό το νούμερο λέει ” γιατί να πάει το …; Να πάει το …” κ.λ.π. ‘Οποιο παιδί απαντήσει χωρίς να είναι το νούμερό του, χάνει και παίρνει παρατσούκλι ή κάνει κάτι που του έχει ορίσει η παρέα.
Το παιχνίδι αυτό παίζεται με 3 παίκτες και πάνω. Κάθε παίκτης έχει από έναν αριθμό. Για παράδειγμα : Ο Γιώργος έχει το 1, η Σοφία το 2, ο Μιχάλης το 3, η Μαρία το 4 και ο Παντελής το 5. Το παιχνίδι αρχίζει. Ο Γιώργος λέει : ‘Εχω μια κολοκυθιά που έχει 3 κολοκύθια. Τότε ο Μιχάλης πρέπει να πει : Και γιατί να έχει 3 κολοκύθια ; Ο Γιώργος ρωτάει : Και πόσο κολοκύθια να έχει ; Ο Μιχάλης του απαντάει : Να έχει 2 κολοκύθια. ‘Ετσι πρέπει να μιλήσει η Σοφία. Αυτό γίνεται ώσπου να μπερδευτεί κάποιος και να πει κάτι άλλο. Τότε τ’ άλλα παιδιά αποφασίζουν τι να κάνει. Για παράδειγμα πρέπει να πει ένα ποίημα. Συχνά ακούμε τη φράση : Μα καλά, την κολοκυθιά θα παίξουμε ; Αυτό το λέμε όταν κάποιοι διαφωνούν και ρίχνει ο ένας στον άλλο την ευθύνη.
Η κρεμάλα: Παίζεται με 2 ή 4 παίχτες. Παρακολουθείται όμως ευχάριστα από πολλούς. Παίρνετε μια κόλλα χαρτί και στη μέση γράφεται την άλφα βήτα. Στο πάνω διάστημα ζωγραφίζουμε μια κρεμάλα. Στο κάτω μέρος γράφουμε την λέξη που θα κρύψουμε από τον αντιπαλό μας. Την λέξη την γράφουμε στον αντίπαλο με παύλες δηλαδή μετράμε τα γράμματά της και το νούμερο που θα βρούμε τόσες παύλες θα βάλουμε. ΄Οταν αρχίσει το παιχνίδι ο αντιπαλός μας λέει ένα γράμμα από την άλφα βήτα. Αν το γράμμα που είπε ανήκει στην κρυμένη λέξη τότε το σημειώνουμε πάνω στις παύλες. Αν το γράμμα που είπε ο αντίπαλος είναι λάθος τότε κρεμάμε το κεφάλι του και διαγράφουμε το γράμμα από την άλφα βήτα. ΄Ετσι συνεχίζεται το παιχνίδι και γίνεται το ίδιο ώσπου να βρει ο αντίπαλος τη λέξη. Αν όμως ο αντίπαλος δεν βρει τη λέξη μέχρι να τελειώσουν τα σημεία του σώματος, χάνει.
Κρυφτό: Σε αυτό το παιχνίδι μπορούν να παίξουν από 3 άτομα και πάνω. Ένα παιδί φυλάει (μετράει έως το 200- 5, 10, 15, 20…). Μόλις τελειώσει αρχίζει να ψάχνει για τα παιδιά. Όταν βρει ένα παιδί λέει “φτου” και το όνομα του παιδιού. Το παιδί μπορεί, όταν αυτός που φυλάει είναι μακριά να πει “φτου” και το όνομα του παιδιού που φυλάει. Το τελευταίο παιδί πρέπει να πει “φτου ξελευθερία” για να ξαναφυλάξει το ίδιο παιδί. ‘Αμα αυτό δεν γίνει, τότε φυλάει το παιδί που “έφτυσε” πρώτο.
Ο μαέστρος: Ένα παιδί κρύβεται όσο τα υπόλοιπα παιδιά ορίζουν ποιος από την ομάδα θα είναι ο “μαέστρος” και ποιο “όργανο” θα παίζουν. Αφού σχηματίσουν ένα κύκλο, έρχεται το παιδί που είχε κρυφτεί και τους παρατηρεί για να βρει το μαέστρο. Όλα τα παιδιά παίζουν το ίδιο όργανο με τον μαέστρο και τραγουδούν: – Ποιoς είναι ο μαέστρος να το μάθεις δεν μπορείς.
- Ποιος είναι ο μαέστρος δεν μπορείς να βρεις!
- Τι κουτός που είσαι, τι κουτός που είσαι.
- Νάτος ο μαέστρος, νάτος ο μαέστρος!
Το παιδί καταλαβαίνει ποιος είναι ο μαέστρος όταν αυτός αλλάξει όργανο. Τότε κρύβεται εκείνος και το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Αν κάνει λάθος και δε βρει το μαέστρο το παιχνίδι επαναλαμβάνεται αλλάζοντας το μαέστρο και το όργανο.
Το μαντιλάκι: Το μαντιλάκι είναι ένα παιχνίδι που παίζεται με έξι ή παραπάνω παιδιά. Για να παίξεις αυτό το παιχνίδι χρειάζεσαι ένα μαντίλι και μία κιμωλία. Με την κιμωλία σχεδιάζεις έναν κύκλο στη μέση και δύο γραμμές, μία δεξιά και μία αριστερά. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να καταφέρεις να πάρεις το μαντίλι από το κέντρο. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε παιδί από την κάθε ομάδα έχει έναν αριθμό. Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να πάρει το μαντίλι από το κέντρο χωρίς να τον πιάσει ο αντίπαλός του. Αν τον πιάσει, ο πόντος είναι του αντιπάλου. Αν όμως ο αντίπαλος περάσει τη γραμμή του ο πόντος είναι δικός του. Το παιχνίδι κερδίζει η ομάδα που έχει τους περισσότερους πόντους.
Μάχη με στρατιωτάκια: Κάθε αντίπαλος συγκεντρώνει μια στρατιά από μικρά στρατιωτάκια. Κάθε παίκτης ρίχνει ένα βόλο στην αντίπαλη στρατιά. Όσοι στρατιώτες δεν στηρίζονται σε άλλον είναι νεκροί και βγαίνουν έξω. Όσοι έχουν πέσει πάνω σε άλλον είναι απλώς πληγωμένοι και ξανασηκώνονται. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να εξαντληθεί η αντίπαλη στρατιά.
Τα μήλα: Παίζεται σε εξωτερικό χώρο. Δύο παιδιά χωρίζονται και αποτελούν τα “τέρματα”. Χαράζονται δύο γραμμές σε απόσταση δέκα περίπου βήματα η μια από την άλλη. Οι δυο αυτές γραμμές είναι τα τέρματα και πίσω από αυτές τις γραμμές στέκονται οι δυο παίκτες. Αριστερά από τις γραμμές χαράζεται μια άλλη που από πίσω της πηγαίνουν και στέκονται τα υπόλοιπα παιδιά. Με κλήρο ορίζουν ποιός από τα τέρματα θα ρίξει πρώτος την μπάλα για να χτυπήσει ένα από τα παιδιά που βρίσκονται στο κέντρο. Αυτά τα παιδιά πρέπει όλη την ώρα να τρέχουν από την μια άκρη στην άλλη για να μην χτυπηθούν. Αν αυτός που θα ρίξει την μπάλα δεν πετύχει κανένα, τότε βγαίνει και στέκεται πίσω από την αριστερή γραμμή. Με τη σειρά του ρίχνει την μπάλα ο άλλος.
Όταν μείνει μονάχα ένα παιδί στο κέντρο τότε παίζονται τα μήλα, δηλαδή θα χτυπηθούν δώδεκα μπαλιές, έξι από κάθε τέρμα. Πρώτα ρίχνει ο ένας λέγοντας “Ένα μήλο”, έπειτα ο άλλος “Δύο μήλα!” κ.λ.π. Το παιδί που είναι στη μέση τρέχει και κάνει κάθε είδους κινήσεις ώστε να αποφύγει την μπάλα. Αν χτυπηθεί τότε χάνει και το παιχνίδι ξαναρχίζει με νέα τέρματα, αν τα καταφέρει να μην χτυπηθεί έχει το δικαίωμα να ξανακαλέσει όλους του παίκτες και να αρχίσει το παιχνίδι με τα ίδια τέρματα.

ΣΚΑΝΤΑΜΙΑ
Ομαδικό παιχνίδι, κυρίως για κορίτσια
Τα παιδιά ανοίγουν στο χώμα μια τρύπα και παίρνουν 2 κουνες από καϊσια (κουκούτσια από βερίκοκα) ο καθένας. Μετά μπαίνουν όλοι σε μια γραμμή, 4 βήματα μακριά από την τρύπα και προσπαθούν να ρίξουν τις κουνες μέσα. Αν ο εκτός στη σειρά καταφέρει να βάλει την κούνα στην τρύπα, τότε μετρά πόσες κουνες είναι μέσα και αν είναι ζυγός αριθμός, τις παίρνει. Συνεχίζει ο επόμενος κ.ο.κ

Ο ΔΡΑΓΑΤΗΣ
Ένα παιδί κάνει τον δραγάτη*
Τα άλλα παιδιά πιάνουν το καθένα από μια γωνία που την κάνουν «Φουλια» τους (φωλιά τους). Αρχίζουν να βγαίνουν σιγά σιγά από τις Φουλιες τους κάνοντας τάχα ότι πανε να κλέψουν φρούτα που όρισαν, και τραγουδάνε:
«τσαμ τσουμ τα σταφύλια (ή οποιαδήποτε άλλο φρούτο) και ο δραγάτης δεν μας πιάνει.» Ο δραγάτης τότε τα κυνηγάει. Αυτά προσπαθούν ναι κρυφτούν στις φουλιες τους , για να μην τα πιάσει. Όταν ο δραγάτης πιάσει κάποιο από τα παιδιά, τότε αλλάζουν ρόλους.
Από την συλλογή Κώστα Λαζαρίδη
(περ. Ηπειρωτική Ελλάδα)
*ο δραγάτης είναι ο αγροφύλακας στην τοπική διάλεκτο


Η ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ
Τα παιδιά τα βγάζουν για να δούμε ποιο θα γίνει τυφλόμυγα.
Δένουν με πανί τα μάτια του παιδιού που τα φυλάει και τα αλλά γύρω του το πειράζουν και το προκαλούν. Το παιδί – τυφλόμυγα προσπαθεί να πιάσει έναν από τους συμπαίχτες του κι όταν το πετύχει, μαντεύει από το μπόι του, τα ρούχα του και γενικά από τα χαρακτηριστικά του, ποιος είναι. Αν το βρει, αυτό το παιδί γίνεται τυφλόμυγα.

ΠΕΡΝΑ – ΠΕΡΝΑ Η ΜΕΛΙΣΣΑ
Δυο παιδιά φτιάχνουν ένα ζευγάρι.
Στέκονται αντικριστά και ενώνουν τα χέρια τους ψηλά σχηματίζοντας μια αψίδα. Αποφασίζουν μεταξύ τους ποιο θα είναι το «χρυσάφι» και ποιο το «ασήμι» (ή μέλι, καρύδια ή ότι άλλο σκεφθούν). Τα υπόλοιπα παιδιά πιάνονται από την μέση, το ένα πίσω από το άλλο, σαν αλυσίδα, κι αρχίζουν να περνούν κάτω από τα χέρια των παιδιών που σχημάτισαν την αψίδα, τραγουδώντας:
«περνά περνά η μέλισσα,
με τα μελισσοπουλα
και με τα παιδόπουλα»
το ζευγάρι των παιδιών κατεβάζει τα χέρια του και κλείνει ανάμεσα τους, το τελευταίο παιδί της γραμμής. Του ψιθυρίζουν:
«θέλεις να πας από το χρυσό ή το ασήμι;»
το παιδί διαλέγει και παει πίσω από το αντίστοιχο παιδί. Το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο, ώσπου να διαλέξουν όλα τα παιδιά. Έτσι γίνονται αντικριστές γραμμές που πιάνονται γερά από την μέση. Τότε κάθε ομάδα αρχίζει να τραβά. Όποια καταφέρει να σπάσει την αλυσίδα της αντίπαλης ομάδας, όποια δηλαδή αποδειχθεί πιο δυνατή, αυτή είναι η νικήτρια.

ΟΙ ΤΡΥΓΟΝΕΣ
Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο ομάδες.
Η πρώτη αποτελείται από τον άρχοντα με το γεράκι του και η δεύτερη από όλα τα άλλα παιδιά, που είναι οι «τρυγόνες». Οι «τρυγόνες» πιασμένες χέρι χέρι στέκονται αντίκρυ στον άρχοντα με το γεράκι του σε απόσταση 8 μέτρων. Ο άρχοντας αρχίζει τραγουδώντας.
«πολλές τρυγόνες έχετε
και εγώ καμία δεν έχω(2)
θα στείλω το γεράκι μου
να αρπάξει μια τρυγόνα(2)»
οι «τρυγόνες» απαντούν τραγουδιστά, κουνώντας απειλητικά πέρα δώθε το ένα πόδι.
«Για στείλε το, για στείλε το
να δεις κλωτσιές που θα φαει(2)»
το γεράκι τότε φεύγει τρέχοντας και με ορμή προσπαθεί να περάσει, σπάζοντας την αλυσίδα των χεριών, που έκαναν οι τρυγόνες. Αν εκείνη σπάσει, τότε το γεράκι φέρνει μια τρυγόνα λάφυρο στον άρχοντα. Αν όχι, το γεράκι αιχμαλωτίζεται και αλλάζει η ομάδα του άρχοντα γεράκι.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΙΣ ΓΟΥΡΝΕΣ
Όσα είναι τα παιδιά  που παίζουν τόσες γούρνες (λακκούβες) σκάβουν. Σε κάθε παίχτη ανήκει και μια γούρνα. Σε μικρή απόσταση από τις γούρνες, χαράζουν στο χώμα μια γραμμή. Από εκεί ρίχνουν το τόπι, πρέπει να τρέξει ανάμεσα στις γούρνες. Σε όποιου τη γούρνα σταματήσει το τόπι, πρέπει να τρέξει, να το πάρει και να σημαδέψει ένα συμπαίχτη του. Αν δεν τα καταφέρει, τότε ο χτυπημένος από το τόπι παίχτης ρίχνει στην δική του γούρνα ένα πετραδάκι.
Όποιος συμπληρώσει πρώτος δέκα πετραδάκια στην γούρνα του χάνει και πρέπει να μιμηθεί και τη φωνή κάποιου ζώου.
ΤΑ ΤΣΟΥΚΑΛΑΚΙΑ
Τα παιδιά χωρίζονται  σε δυο ομάδες.
Τα πιο μικροκαμωμένα είναι «τα τσουκαλάκια», τα πιο μεγάλα οι «μάνες» τους. Τα «τσουκαλάκια» κάθονται γονατιστά σε κύκλο και πίσω από κάθε «τσουκαλάκι» στέκεται όρθια η «μάνα» του. Με «κουρπανιά» ορίζουν μια «μάνα» που δεν θα έχει «τσουκαλάκι» Αυτή προχωράει σε κύκλο γύρω από τα παιδιά και σταματάει μπροστά σε μια «μάνα», σε όποια θέλει, και ρωτάει:
«το πουλάς το τσουλάκι;»
«ένα έχω δεν το δίνω
μα τον Άγιο Κωνσταντίνο»
απαντά η «μάνα» και αφήνοντας το «τσουκαλάκι» της τρέχει προς τα δεξιά, κάνει το γύρο των γονατισμένων παιδιών και ξαναγυρίζει πίσω στην θέση της. Το ίδιο κάνει και η «μάνα» που δεν έχει «τσουκαλάκι», μόνο που αυτή αρχίζει να  κάνει το γύρω από αριστερά. Όποια από τις δυο «μάνες» προλάβει και αγγίξει πρώτη το «τσουκαλάκι», αυτή γίνεται η «μάνα» του και η άλλη μένει από έξω.
ΣΟΥΡΑΪΜ – ΣΟΥΡΑΪΜ
Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο ισάριθμες ομάδες.
Κάθε ομάδα έχει τη «μάνα» της. Οι δυο ομάδες στέκονται η μια απέναντι στην άλλη. Η μάνα δίνει σε κάθε παίχτη της ομάδας της το όνομα της το όνομα ενός δέντρου, π.χ λεει: εσύ είσαι ο πλάτανος, εσύ η κερασιά κ.λ.π. Το ίδιο κάνει και η άλλη μάνα που διαλέγει παιδιά της ονόματα γλυκών ή λουλουδιών κ.λ.π., π.χ. κουραμπιές, σοκολάτα ή τριαντάφυλλο. Μόλις αρχίζει το παιχνίδι, η μάνα της μιας ομάδας πηγαίνει στην αντίθετη ομάδα και αρχίζει να φέρνει γύρω γύρω από τα παιδιά ( που στέκουν σε σειρά) τραγουδώντας: «Σουραϊμ σουραϊμ, μπουλούκια αραϊμ» Μόλις τελειώσει το τραγούδι της σταματά πίσω από ένα παιδί του κλείνει τα μάτια με τις παλάμες κι αμέσως το παιδί αυτό απλώνει μπροστά τα χέρια του με τις παλάμες προς τα πάνω. Η μάνα που του έχει κλεισμένα τα μάτια φωνάζει τότε προς την ομάδα της που βρίσκεται απέναντι: «να΄ρθει, να’ρθει η κερασιά»
Το παιδί που έχει το όνομα κερασιά, πλησιάζει το παιδί που έχει απλωμένα τα χέρια και του τα χτυπάει. Αμέσως μετά, γυρίζει τρέχοντας πίσω και όλα τα παιδιά της ομάδας του κάνοντας στροφή επί τόπου παλαμάκια για να μπερδέψουν τον παίκτη με κλειστά τα μάτια. Το παιδί ανοίγει τώρα τα μάτια και προσπαθεί να μαντέψει ποιο παιδί τον χτύπησε. Δηλαδή ποιο παιδί έχει το όνομα κερασιά. Αν μαντέψει σωστά τότε η ομάδα  του κερδίζει την κερασιά. Αν όχι υποχρεώνεται να παει αυτός στην απέναντι ομάδα.
ΜΕΛΙΣΣΑ – ΜΕΛΙΣΣΑ
Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο ομάδες και πιασμένα γέρα από τα χέρια, στέκονται αντικριστά σε μια απόσταση δεκαπέντε – είκοσι μέτρων ανάμερα τους.
-          Η πρώτη ομάδα φωνάζει: «Μέλισσα – Μέλισσα»
-          Η δεύτερη απαντά: «Μέλι γλυκύτατο»
-          Η πρώτη: «Σε ποιον παραγγείλατε;»
-          Η άλλη ζητάει ένα παίχτη πχ: «Στον Κωστή»
Τότε αυτός ο παίχτης τρέχει κατά πάνω τους και πέφτει με δύναμη σε όποιο πιάσιμο χεριών του φαίνεται το πιο αδύναμο. Αν καταφέρει να σπάσει το δεσμό των χεριών, παίρνει ένα παιδί από την ομάδα και το φέρνει στην δικιά του. Αντίθετα αν δεν μπορέσει να σπάσει την ενωση, μένει ο ίδιος με τους άλλους.

ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ
Τα παιδιά κάθονται το ένα πλάι στο άλλο.
Το πρώτο από δεξιά, σκύβει στο αυτί του διπλανού του και του ψιθυρίζει μια λέξη πολυσύλλαβη και δύσκολη ή ασυνήθιστη π.χ. Σκουληκοσκαθαρομυρμηγκοτρυπα, ιχθυοπωροπαντολαχανοπωλειο.
Το παιδί που ακουει την λέξη την λεει όπως την άκουσε και την κατάλαβε στο αυτί του διπλανού του και αυτό στο παραδίπλα, ως το τελευταίο. Το τελευταίο παιδί σηκώνεται και τη φωνάζει δυνατά αλλά συνήθως αυτή η λέξη δεν έχει καμία σχέση με την αρχική.
ΤΑ ΜΗΛΑ
Δυο παιδιά στέκονται αντικριστά, δεκαπέντε – είκοσι μέτρα μακριά το ένα από το άλλο, ενώ στη μέση αυτής της απόστασης συγκεντρώνονται όλα τα υπόλοιπα. Οι δυο παίχτες που στέκονται αντικριστά προσπαθούν με το τόπι να χτυπήσουν κάποιο από τα παιδιά που είναι μέσα, οπότε αυτό καίγεται και βγαίνει από το παιχνίδι.
Αντίθετα το παιδί που θα τα καταφέρει να πιάσει το τόπι, χωρίς να πέσει κάτω, κερδίζει ένα «Μήλο» που θα του επιστρέψει, αν κάποια στιγμή «καεί» να μην βγει, αλλά να παραμένει στο παιχνίδι, ή αν «καεί» κάποιος φίλος του, να του το παραχωρήσει. Όταν απομείνει μόνο ένα παιδί, οι δυο παίχτες με το τόπι μπορούν να κάνουν μονάχα δέκα προσπάθειες να το χτυπήσουν. Αν τους ξεφύγει, ξαναφιλάνε και το παιχνίδι αρχίζει από την αρχή.
Η ΑΛΛΑΓΗ
Όλα τα παιδιά εκτός από αυτό που τα «φιλάει» διαλέγουν από ένα δέντρο, πιάνονται σε κύκλο και χορεύοντας γύρω γύρω φωνάζουν: «πίτουρο ένα, πίτουρο δυο, πίτουρο τρία» κι αμέσως τρέχουν στο δέντρο τους. Σε λίγο, δυο δυο αρχίζουν τις συνεννοήσεις…
Κι όταν κρίνουν τη στιγμή κατάλληλη, φωνάζουν «αλλαγή» κι αλλάζουν μεταξύ τους δέντρα. Το παιδί που τα φυλάει, μόλις ακούσει το παράγγελμα, τρέχει να πιάσει κάποιο δέντρο που έμεινε πρόσκαιρα άδειο. Αν προλάβει, τότε τα φυλάει το παιδί που έμεινε χωρίς δέντρο.
Κερδίζει η ομάδα που θα τους πάρει όλους.
ΠΕΤΑΕΙ ΠΕΤΑΕΙ
Ένα παιδί κάνει τη μανά.
Τα αλλά παιδιά μαζεμένα γύρω από τη μάνα, ακουμπάνε το δείκτη τους στο τραπέζι, στο πεζούλι κλπ.
Η «μάνα» ακουμπάει κι αυτή το δείκτη της και λεει: « Πετάει, πετάει ο αετός;»
Ο αετός πράγματι πετάει, ενώ δεν πρέπει να σηκώσουν το χέρι τους, σε κάτι που δεν πετάει πχ ο Τοτος. Όποιος ξεγελαστεί χάνει και πρέπει να κάνει κάποια αστεία μίμηση που θα του ζητήσει η «μάνα».
Η ΜΠΕΡΛΙΝΑ
Ένα παιδί γίνεται « Μπερλίνα» κι ένα άλλο «ταχυδρόμος».
Η Μπερλίνα κάθεται παράμερα, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά εμπιστεύονται στον ταχυδρόμο τα πειραχτικά μηνύματα τους για την Μπερλίνα. Ο ταχυδρόμος παρουσιάζεται μπροστά της και λεει:
«καλημέρα σου κυρία Μπερλίνα! Πέρασα από το γαϊδουροπαζαρο κι άκουσα πολλά καλά και πολλά κακά για εσάς.»
ο ένας μου είπε:
«αν δεν μοιάζατε με καμινάδα, θα’σασταν καλύτερη…»
και αραδιάζει όλα τα πειράγματα. Η «Μπερλίνα» διαλέγοντας ένα από όλα προσπαθεί να μαντέψει ποιο από όλα τα παιδιά το είπε. Αν το βρει, το παιδί εκείνο παίρνει την θέση της «Μπερλίνας» στον επόμενο γύρο, αλλιώς παραμένει το ίδιο και το παιχνίδι συνεχίζεται.
ΤΟ ΜΑΝΤΗΛΙ
Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο ομάδες. και στέκονται αντικριστά με απόσταση περίπου δέκα μέτρων μεταξύ τους. Στην μέση αυτής της απόστασης χαράζουν ένα κύκλο και στο κέντρο του βάζουν ένα μαντήλι. Μόλις  ακούγεται το σύνθημα, βγαίνει  από κάθε ομάδα ένα παιδί που προσπαθεί να αρπάξει το μαντήλι και να γυρίσει πίσω χωρίς να το αγγίξει ο αντίπαλος γιατί αν το ακουμπήσει, το πιάνει αιχμάλωτο. Οι αιχμάλωτοι ελευθερώνονται (ένας – ένας), κάθε φορά που κάποιο παιδί της ομάδας τους παίρνει το μαντήλι. Κερδίζει η ομάδα που θα καταφέρει να αιχμαλωτίσει όλους τους παίχτες της άλλης.
ΚΟΛΟΚΥΘΙΑ
Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο
Ένα παιδί είναι η μάνα που μοιράζει στα υπόλοιπα τα νούμερα τους (1,2,3…)
-Η μάνα λεει:
«έχω μια κολοκυθιά που κάνει … κολοκυθιά»
-το παιδί που έχει αυτό τον αριθμό ρωτάει:
«και γιατί να κάνει…;»
-η μάνα του απαντά τότε:
«και πόσα να κάνει;»
-το παιδί τότε λεει ένα άλλο αριθμό:
« να κάνει…κολοκυθιά»
αν αυτός που ακούσει τον αριθμό του, δεν απαντήσει ή απαντήσει λάθος, τότε χάνει και για τιμωρία μιμείται ένα ζώο.
Η ΤΡΙΛΙΖΑ
Η τρίλιζα παίζεται με δυο παίχτες.
Οι παίχτες φτιάχνουν ένα τετράγωνο και γράφουν μέσα σε αυτό 2 κάθετες και 2 οριζόντιες γραμμές, ώστε να γίνουν 9 μικρά τετράγωνα. Παίρνει ο κάθε παίχτης 3 ίδια κουμπιά, που διαφέρουν όμως από του αλλού, και τα τοποθετεί ο καθένας με την σειρά του, σε όποιο τετραγωνάκι  θέλει. Όποιος καταφέρει να βάλει τα κουμπιά του σε μια γραμμή (οριζόντια – κάθετη ή διαγώνια) είναι ο νικητής.
ΟΙ ΠΕΥΚΟΒΕΛΟΝΕΣ
Τα παιδιά παίρνουν βελόνες από τα πεύκα, τις δένουν πολλές μαζί και φτιάχνουν κούκλες. Ντύνουν τις κούκλες τους με χάρτινα ρούχα. Τις βάζουν μέσα σε ένα  σε ένα ταψί που το κουνάνε και οι κούκλες χορεύουν.
ΚΑΤΩ ΚΛΩΤΣΩ
Δυο παιδιά είναι ξυπόλυτα πάνω σε άμμο ή χορτάρι και δίνει ο ένας κλωτσιές στον άλλον, όμως το πόδι δεν χτυπά μπροστά, αλλά προς τα πλάγια. Οποίος ρίξει κάτω τον άλλο είναι νικητής.
ΠΡΩΤΕΛΙΑ
Παίζεται με πολλά παιδιά.
Ένα παιδί σκύβει και βάζει τα χέρια του χαμηλά στα πόδια του και τα υπόλοιπα πηδούν από πάνω του. Μετά σιγά σιγά  το παιδί «ψηλώνει», και τα υπόλοιπα συνεχίζουν να πηδούν από πάνω του. Όποιος πηδήξει πιο ψηλά κάνει αυτό δηλαδή που οι άλλοι δεν μπορούν είναι ο νικητής.
ΦΑΛΑΓΚΡΙΑ
Παίζεται με πολλά  παιδιά, πάνω από 6. τα παιδιά στέκονται μπροστά  σε ένα τοίχο. Το πρώτο σκύβει και στηρίζει τα χέρια του στον τοίχο. Το δεύτερο παιδί παίρνει φόρα πηδά και καβαλικεύει πάνω στο πρώτο. Το τρίτο πάνω στο δεύτερο κ.ο.κ. Αν τα παιδιά που είναι κάτω, τους βαστήξουν όλους, τότε κερδίζουν. Αν όμως πέσουν τότε χάνουν  και αλλάζουν ρόλους.

ΚΑΣΤΡΙΑ
Στήνουν πλάκες τη μια πίσω από την άλλη και με άλλες μικρότερες στρογγυλές πέτρες προσπαθούν να τις ρίξουν κάτω. Όποιος ρίξει τις πολλές, είναι ο νικητής. Παίζεται με δυο ή περισσότερα παιδιά.

ΤΣΙΛΙΚΙ
Τα παιδιά βάζουν ένα ξύλο με μια προεξοχή, όπως είναι η σκάλα και το χτυπούν με ένα άλλο ξύλο μεγαλύτερο για να παει ψηλά. Την ώρα που το μικρότερο ξύλο είναι στον αέρα, τα αλλά παιδιά προσπαθούν να το ξαναχτυπήσουν, ώστε να μην πέσει κάτω. Όταν πέσει χάνουν. Όποιος το χτυπήσει περισσότερες φορές κερδίζει.

ΤΣΙΛΙΚ – ΤΣΟΥΜΑΚ 2
Παίρνει το κάθε παιδί 2 βέργες, μια μεγάλη και μια μικρή.
Τοποθετούν τη μικρή βέργα στην άκρη μιας πέτρας, έτσι ώστε να προεξέχει. Τη χτυπούν δυνατά, με τη μεγάλη βέργα, από 3 φορές ο καθένας. Η μικρή βέργα πετάγεται μακριά. Μετρούν την απόσταση από εκεί που στέκονται  δηλαδή από την πέτρα, μέχρι τη βέργα. Κερδίζει αυτός που έριξε τη βέργα πιο μακριά.
ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΑΙ ΑΣΤΥΝΟΜΟΙ
Αυτό το παιχνίδι παίζεται με ζυγό αριθμό παιδιών.
Χωρίζονται τα παιδιά σε δυο ομάδες και με κορώνα – γράμματα αποφασίζουν, ποιοι θα είναι οι κλέφτες και ποιοι θα είναι οι αστυνόμοι. Έπειτα ορίζουν ένα μέρος για φωλιά των κλεφτών, όπου δεν θα μπαίνουν οι αστυνόμοι. Για να βάζουν φυλακή τους κλέφτες , θα πρέπει οι αστυνόμοι να τους πιάσουν και όχι μόνο να τους ακουμπήσουν. Οι κλέφτες έχουν το δικαίωμα να ελευθερώνουν  τους φυλακισμένους ακουμπώντας τους. Οι νικητές θα είναι οι κλέφτες, αν καταφέρουν στους αστυνόμους να πουν ότι δεν μπορούν να τους πιάσουν και ζητάνε να τελειώσει το παιχνίδι. Οι αστυνόμοι πάλι θα είναι οι νικητές, αν πιάσουν όλους τους κλέφτες.

ΚΡΥΦΟ ΚΟΥΤΙ
Παίρνουμε ένα κουτί και το τοποθετούμε όρθιο στη μέση του δρόμου. Αφού συμφωνήσουμε ποιος θα τα φυλάει, ένα άλλο παιδί κλωτσάει το κουτί. Το παιδί που τα φυλάει παει με κλειστά μάτια, ψαχουλεύοντας να πάρει το κουτί και να το ξαναφέρει στο σημείο που ήταν πριν. Στο διάστημα που το κουτί ξαναγυρίζει στη θέση του τα παιδιά πηγαίνουν να κρυφτούν. Έπειτα το παιδί που τα φυλάει  προσπαθεί να βρει τους υπόλοιπους. Μόλις βρει κάποιον πατάει το κουτί και προφέρει δυνατά το όνομα του παιδιού που βρήκε, για να καταλάβουν οι υπόλοιποι ότι το παιδί που φώναξε βγήκε από το παιχνίδι.
Αν καταφέρει ένα οποιαδήποτε παιδί που είναι μέσα στο παιχνίδι να κλωτσήσει πάλι το κουτί, χωρίς να το δει αυτός που τα φυλάει, το παιχνίδι ξαναρχίζει από την αρχή. Αυτή η πράξη ονομάζεται ξελευτερια. Όταν η ξελευτερια δε γίνει από κανένα, το παιδί που βγήκε από το παιχνίδι πρώτο φυλάει.

Η ΚΥΡΑ – ΜΑΡΙΑ
Παίζουν όσα παιδιά θέλουν.
Κάνουν ένα κύκλο και ένα παιδί βγαίνει έξω από τον κύκλο. Αυτό είναι η Κυρά – Μαρία. Αρχίζουν με το τραγούδι κι έτσι όπως τραγουδάνε γυρνούν γύρω γύρω.
- τα παιδιά στον κύκλο:
«που θα πας κυρά – Μαρία, που θα πας, που θα πας;
Δεν περνάς κυρά – Μαρία, δεν περνάς, περνάς»
-          η Μαρία από έξω:
«θα υπάγω εις τους κήπους δεν περνώ, δεν περνώ
θα υπάγω εις τους κήπους δεν περνώ, περνώ»
- τα παιδιά στον κύκλο:
«τι θα κανείς εις τους κήπους; δεν περνάς δεν περνάς,
τι θα κανείς εις τους κήπους; δεν περνάς, περνάς»
- H Μαρία:
«θα εικοψω δυο βιολέτες, δεν περνώ, δεν περνώ.
Θα εικοψω δυο βιολέτες; δεν περνώ, περνώ»
-τα παιδιά:
«τι θα κάνεις τις βιολέτες, δεν περνάς δεν περνάς
τι θα κάνεις τις βιολέτες; δεν περνάς, περνάς»
-          Η Μαρία:
«Θα τις δώσω στην καλή μου, δεν περνώ, δεν περνώ
θα τις δώσω στην καλή μου δεν περνώ, περνώ»
-          Τα παιδιά:
«Και ποια είναι η καλή σου; δεν περνάς δεν περνάς
Και ποια είναι η καλή σου; δεν περνάς, περνάς»
Η κυρά Μαρία λεει το όνομα ενός παιδιού και το παίρνει μαζί της. Ξαναρχίζουν και σε όποιον μένει μόνος του στον κύκλο του λενε: «έμεινε μπουκάλα…έμεινε μπουκάλα…»

ΤΟ ΚΡΥΦΤΟ
Παίζεται από μια ομάδα παιδιών.
Στην αρχή, ορίζεται αυτός που θα «τα φυλάει» (δηλ. αυτός που θα κυνηγά) ο οποίος διαλέγει την «τουκα» (ένα δέντρο, μια γωνία), κλείνει τα μάτια του και αρχίζει να μέτρα μέχρι τον αριθμό που συμφωνήθηκε πριν αρχίσει το παιχνίδι (20,30). Στο διάστημα αυτό τα άλλα παιδιά τρέχουν να κρυφτούν. Προσπαθούν να κρυφτούν σε απίθανα μέρη, για να μην μπορεί να τα βρει αυτός που «τα φυλάει». Όταν τελειώσει το μέτρημα, αυτός που «τα φυλάει» αρχίζει το ψάξιμο, για να βρει τα κρυμμένα παιδιά.
Όταν βρει κάποιον, τρέχει στην «τουκα» και τον «φτύνει» λέγοντας το όνομα του (π.χ. φτου Γιώργο). Όποιος από τους κρυμμένους προλάβει να παει και να φτύσει στην «τουκα» του κυνηγού, ενώ αυτός λείπει, απαλλάσσεται από το φύλαγμα. Όταν έχουν βγει όλοι από την κρυψώνα τους, αν ο τελευταίος από αυτούς κατορθώσει να «φτύσει», τότε τα άλλα παιδιά ξελευτερωνονται και τα ξαναφιλάει ο ίδιος. Αν όμως δεν συμβεί αυτό, τότε τα φυλάει αυτός που φτυσθηκε πρώτος. Και το παιχνίδι συνεχίζεται.

ΤΑ ΠΕΝΤΟΒΟΛΑ
Τα πεντόβολα παίζονται κι από κορίτσια κι από αγόρια.
Το κάθε παιδί έχει  πέντε χαλίκια στρογγυλά και λεία, στο μέγεθος ενός μεγάλου φουντουκιού. Τα δυο παιδιά που θα πάρουν μέρος στο παιχνίδι, κάθονται αντικριστά κι έχουν κάτω, μπροστά  τους, τα τέσσερα χαλίκια τους, ενώ το πέμπτο το κρατάει στην χούφτα τους. Με μια γρήγορη κίνηση το πετούν ψηλά, κι ενώ το χαλίκι τους είναι ακόμα στον αέρα προσπαθούν να πάρουν από κάτω ένα χαλίκι από τα τέσσερα, χωρίς να κουνήσουν τα υπόλοιπα. Αν προλάβουν να το πάρουν και το χουφτώσουν μαζί και με το άλλο που κατεβαινει απο ψηλά, συνεχίζουν ώσπου να πάρουν ένα ένα και τα τέσσερα. Αν δεν τα καταφέρουν, αρχίζει ο άλλος. Κάθε φορά ο παίχτης αφήνει στην άκρη το πεντοβολο που έπιασε, για να τα πιάσει ένα ένα όλα.
Μετά περνάει στην δεύτερη φάση, την πιο δύσκολη. Τα αφήνει όλα κάτω και προσπαθεί να τα πιάσει δυο δυο. Ύστερα τρία με μιας, τέλος τέσσαρα με μιας. Μετά και από αυτές  τις δοκιμασίες, το παιδί ακουμπάει χάμω, το μεγάλο του δάκτυλο και τον δείκτη του ενός χεριού του, έτσι που να σχηματίζει καμάρα, και ξαναπετάει το ένα χαλίκι ψηλά προσπαθώντας να σπρώξει από ένα χαλίκι κάθε φορά μέσα στο φουρνακι, δηλαδή κάτω από την καμάρα. Τελευταία το παιδί, που έχει περάσει με επιτυχία όλες τις φάσεις του παιχνιδιού, κάνει τα παρακάτω: Πετάει όλα τα χαλίκια ψηλά, όχι πολύ ψηλά βέβαια για να μην σκόρπισαν  και προσπαθεί να τα ξαναπιάσει όλα στα δυο του χέρια, που τα ενώνει με τις παλάμες προς τα κάτω. Οι ράχες των παλαμών, ενωμένες στους δείκτες με τους αντίχειρες από κάτω σχηματίζουν ένα είδος σκάφης. Οποίο παιδί μπορέσει να τα πιάσει όλα, θα είναι ο νικητής.
Το παιδί που έχασε σε κάποια φάση του παιχνιδιού, όταν ξανάρθει η σειρά του δηλαδή όταν χάσει ο αντίπαλος του, ξαναπαίζει από το σημείο όπου βρισκόταν. Δεν ξαναρχίζει από την αρχή.
ΒΑΣΙΛΙΑ – ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΕ ΤΑ ΔΩΔΕΚΑ ΣΠΑΘΙΑ
Αυτό το παιχνίδι παίζεται από 3 παιδιά και πάνω.
Στην αρχή «τα βγάζουν» κι αυτός που θα βγει πρώτος, θα γίνει βασιλιάς. Ύστερα τα παιδιά ρωτούν τον βασιλιά:
-          «Βασιλιά Βασιλιά, με τα δώδεκα σπαθιά, τι ώρα είναι;»
κι εκείνος τους απαντάει:
-          «ώρα για δουλεία»
κι εκείνα τον ξαναρωτούν:
-          «τι δουλειά;»
-          «τεμπελιά» απαντάει
και τότε τα παιδιά αρχίζουν να μιμούνται μια δουλειά, χωρίς να μιλούν. Ο βασιλιάς πρέπει να μαντέψει τι δουλειά έκαναν και αν δεν το βρει είναι υποχρεωμένος να μιμηθεί το ζώο που θα το πουν τα παιδιά.
Υπάρχει και παραλλαγή που είναι η εξής:
Ένα παιδί γίνεται βασιλιάς και τα αλλά παιδιά κάθονται απέναντι του. Τότε ένα παιδί φωνάζει:
-          «Βασιλιά Βασιλιά, με τα δώδεκα σπαθιά, τι ώρα είναι;»
Ο βασιλιάς απαντάει:
-          «ένα βήμα μπρος και ένα βήμα πίσω» και τα παιδιά προχωρούν ανάλογα
Όταν πει:
-          στ’ αυγά σου»
τότε το παιδί γυρίζει πίσω στην θέση του. Όποιο παιδί φτάσει πρώτο εκεί που είναι ο βασιλιάς, παίρνει τη θέση του, γίνεται αυτό βασιλιάς και ξαναρχίζει το παιχνίδι.
ΤΑ ΚΟΤΣΙΑ
Παίζεται με 3 ή περισσότερους παίκτες.
Το κότσι, είναι ένα κόκαλο, που το παίρνουν από το πίσω πόδι του προβάτου. Το κότσι αποτελείται από 4 πλευρές: Τον βασιλιά, τον βεζίρη, την γαϊδούρα και την κούπα. Κόβουμε δυο ξύλα, ένα μεγάλο που το ονομάζουμε «βεζίρη» και ένα μικρό που το ονομάζουμε «βασιλιά». Κάθε παιδί ρίχνει το κότσι του. Όποιο παιδί φέρει βασιλιά παίρνει το μικρό ξύλο, ενώ όποιο φέρει βεζυρι παίρνει το μεγάλο ξύλο. Όταν ένα παιδί πάρει και τα δυο ξύλα, τότε απαγορεύεται να μιλήσει. Όταν μιλήσει, αφήνει κάτω τον βασιλιά και τον βεζίρη. Όταν ένα παιδί φέρει «γαϊδούρα», ο βασιλιάς μπορεί να διατάξει τον βεζίρη να του δώσει μια κόκκινη, δηλαδή μια δυνατή ξυλιά, ή να δώσει μια πράσινη, σιγανή ξυλιά ή μια κίτρινη, μέτρια ξυλιά ή να δώσει μια μελιτζάνα, δυνατή ξυλιά αλλά στο πόδι, ή έναν Μεγάλο Ναπολέοντα, δυνατή ξυλιά αλλά στην πλάτη, ή μπορεί να πει ένα στραγαλακι, που είναι ένα δυνατό τρίψιμο στην παλάμη, ή μπορεί να πει γιαούρτι, το οποίο αντιστοιχεί με ένα τρίψιμο του ξύλου στην παλάμη.
ΤΑ ΚΕΡΑΜΙΔΑΚΙΑ
Παίρνουμε ένα κεραμίδι και το σπάμε σε 7 μικρά κομμάτια.
Αυτά τα παίρνουμε και τα στήνουμε μέσα σε ένα μεγάλο κύκλο. Μετά τα παιδιά τα οποία είναι πάνω από 7, χωρίζονται σε δυο ομάδες. η μια ομάδα κάθεται μέσα στον κύκλο. Οι άλλοι ρίχνουν την μπάλα από ένα σημείο που έχουν συμφωνήσει και προσπαθούν να ρίξουν τα κεραμιδακια. Όταν τα ρίξουν, παίρνει την μπάλα η ομάδα που ήταν μέσα στον κύκλο και προσπαθούν  να χτυπήσουν παιδιά που έριξαν τα κεραμιδακια, ενώ η άλλη ομάδα προσπαθεί να στήσει τα κεραμιδακια. Αν τα στήσει ξαναπαίζει, αν όμως η ομάδα που έχει μπάλα χτυπήσει όλα τα παιδιά, χάνουν και παίζουν τα παιδιά που είχαν την μπάλα.
Υπάρχει και παραλλαγή που είναι η εξής:
Στήνονται στο δρόμο 5 κεραμιδακια το ένα πάνω από το άλλο. Ένα από τα παιδιά είναι μπροστά από τα κεραμιδακια κι εμποδίζει να τα ρίξουν με την μπάλα. Αν κάποιος τα ρίξει τότε αυτός που τα φυλάει παίρνει την μπάλα και κυνηγάει εκείνον που τα έριξε για να τον χτυπήσει. Όταν όμως τα υπόλοιπα παιδιά αναστήσουν τα κεραμιδακια και δεν τον έχει πιάσει ακόμα, σταματά να τον κυνηγά και συνεχίζει να τα φυλάει. Αν τον πιάσει πριν τα στήσουν ξανά, τα φυλάει άλλο παιδί.
ΑΜΑΔΕΣ
Τα παιδιά τα «βγάζουν» και αυτό που θα βγει πρώτο είναι η μάνα.
Τα άλλα παιδιά στέκονται πίσω από μια γραμμή που έχουν χαράξει στο έδαφος και η μάνα βρίσκει ένα τενεκεδάκι και το βάζει στη μέση του δρόμου ή του χωρου που παίζεται το παιχνίδι, μπροστά στα παιδιά. Μετά πηγαίνει στην άκρη και τα παιδιά που είχαν βρει από πριν πλατιές πέτρες μεγάλες αρχίζουν να τις ρίχνουν έχοντας στόχο το τενεκεδάκι. Τις ρίχνουν όλα μαζί προσπαθώντας να το πετύχουν. Αν κάποιο παιδί πετύχει το τενεκεδάκι τότε η μάνα θα πρέπει να τρέξει να σηκώσει το τενεκεδάκι και να το βάλει στην θέση του.
Όταν τρέξει να το κάνει αυτό η μάνα, τα άλλα παιδιά θα πρέπει  να τρέξουν να πατήσουν πάνω στις αμάδες, δηλαδή στις πέτρες τους. Αν η μάνα γυρίσει πριν προλάβουν να πανε όλα τα παιδιά να πατήσουν τις αμάδες τους, τότε θα αρχίσει να τα κυνηγάει, προσπαθώντας να πιάσει ένα παιδί πριν πατήσει στην ομάδα του. Αν πιάσει κάποιο παιδί  τότε θα γίνει αυτό μάνα. Αν όμως το τενεκεδάκι παει μακριά  και τα παιδιά προλάβουν όλα να πατήσουν τις αμάδες πριν η μάνα γυρίσει, τότε  θα μείνει μάνα το άλλο παιδί που ήταν προηγούμενος. Αν όμως κανένα παιδί δεν χτυπήσει το τενεκεδάκι τότε η μάνα θα αρχίσει αμέσως να κυνηγάει τα παιδιά που όμως δεν μπορεί  να τα πιάσει πριν βγουν μπροστά από την γραμμή.

ΤΟ ΛΟΥΡΙ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ
Το παιχνίδι παίζεται με πολλά παιδιά.
Κάποιο παιδί είναι η «μάνα» που πάντοτε έχει ένα λουρί. Η μάνα βάζει μια οποιαδήποτε λέξη στο νου της. Ακόμα λεει αν είναι πράγμα, ζώο, φυτό και από τι γράμμα αρχίζει και σε ποιο γράμμα τελειώνει. Τα παιδιά προσπαθούν να την βρουν. Όποιο παιδί βρει, παίρνει το λουρί της μάνας και αρχίζει να κυνηγάει τα παιδιά για να τα χτυπήσει. Όταν η μάνα φωνάξει το λουρί στη μάνα τότε τα αλλά παιδιά χτυπούν  αυτόν που είχε  βρει την λέξη. Για να σταματήσουν, πρέπει αυτός να ακουμπήσει τη μάνα και να πει την λέξη που είχε βρει. Αν ακουμπήσει τη μάνα χωρίς να πει λέξη, τα παιδιά συνεχίζουν να τον χτυπούν.
Το παιχνίδι παίζεται και έξω και μέσα, συνήθως έξω.
ΚΟΪΝΑΚΙΑ
(παίζονται στην ύπαιθρο)
αυτό το παιχνίδι είναι πολύ παλιό.
Στην Μυτιλήνη ήρθε το 1915 και η διάδοση του ήταν πολύ γρήγορη. Τα κοϊνακια είναι τύπος μπίλιας από πηλό, τον οποίο ρίχνουμε πρώτα στο αλάτι για να μην χάσει την σφαιρική του σιλουέτα. Μετά τον βάζουμε  στο φούρνο για να ψηθεί. Τον αφήνουμε 2 μέρες σε κρύο μέρες  για να κρυώσει και είναι έτοιμος.
Το κοϊνακι παίζεται με τρεις τρόπους:

1. πρώτος τρόπος είναι όταν το βάλουμε στο φούρνο να του τραβήξουμε χαρακιές οριζόντιες και κάθετα και μετά να το παίζουμε σαν ζάρι. Μάλιστα στα χρόνια της κατοχής είχε απαγορευτεί αυτός ο τρόπος γιατί ήταν παράνομο παιχνίδι.
2. δεύτερος τρόπος είναι να το παίζομε σαν μπίλια. Καθώς υπάρχουν πολλά παιδία τα οποία έχουν φτιάξει μια λακκούβα, προσπαθούν να ρίξουν τα κοϊνακια μέσα σε αυτήν. Όποιος μπει και μπορέσει να χτυπήσει ένα κοϊνακι, το παίρνει για δικό του.
3. τρίτος τρόπος είναι να το παίζουμε σαν πενταπετρα. Τα έχουμε σαν μάνα και προσπαθούμε με αυτά χτυπώντας άλλες πέτρες  να τις βάλουμε σε ένα τέρμα

Όταν το καταφέρουμε αυτό είμαστε νικητές.


Ο ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗΣ
Το παιχνίδι «ο πραματευτής» παίζεται ομαδικά.
Από την ομάδα των παιδιών ξεχωρίζονται δυο παιδιά και το ένα παίζει το ρόλο του πραματευτή και το άλλο το ρόλο της μάνας. Ύστερα τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και στο μέσω του κύκλου κάθεται η μάνα. Ο πραματευτής μένει έξω από τον κύκλο και αρχίζει να διαλαλεί το εμπόρευμα του. Κάθε παιδί του ζητάει και από ένα πράγμα. Ο πραματευτής υποθετικά του το δίνει. Το παιδί το παίρνει και ρωτάει πόσο κάνει. Ο πραματευτής του λεει την τιμή και ζητάει να τον πληρώσει. Το παιδί λεει ότι τα λεφτά τα έχει η μάνα του
-          Ο πραματευτής ρωτάει: «που είναι η μάνα σου;»
-          Το παιδί του απαντάει ότι βρίσκεται π.χ σε μια γειτόνισσα.
-          Ο πραματευτής λεει «καλά»
Κι εξακολουθεί να διαλαλεί το εμπόρευμα του, έως όλα τα παιδιά να αγοράσουν υποθετικά και δίχως να τον πληρώσουν. Όταν ο πραματευτής  φτάνει στο τελευταίο παιδί νευριάζει και λεει:
-          «θα παω να βρω τη μάνα σας»
αλλά την ίδια στιγμή η μάνα βγαίνει από τον κύκλο και ο πραματευτής την κυνηγάει. Αν μεν τη πιάσει, δυο αλλά παιδιά αναλαμβάνουν τους ρόλους του πραματευτή και της μάνας. Αν όμως δεν την πιάσει το παιχνίδι παίζεται από την αρχή, με τον ίδιο πραματευτή και την ίδια μάνα.


ΜΠΙΛΙΕΣ ΛΑΚΟΥΒΑΚΙ
Παίζεται με αρκετά παιδιά, που έχουν όλα από μια μπίλια.
Κάνουν ένα λάκκο και από μια ορισμένη απόσταση ρίχνουν την μπίλια τους στο λακουβακι. Όποιο παιδί καταφέρει να την στείλει μέσα στο λακουβακι, έχει το δικαίωμα να χτυπήσει τους άλλους. Αν μπούνε δυο μπίλιες μαζί στο λακουβακι κάνουμε «ντάλια» δηλαδή πιάνει ένας από τους δυο τις μπίλιες και τις ρίχνει από πάνω μέσα στο λακουβακι κι οποίου είναι πιο κοντά ή μέσα στο λακουβακι παίζει πρώτος. Όποιος χτυπήσει την μπίλια του αλλού, την παίρνει δική του. Νικητής είναι αυτός που θα μείνει τελευταίος και με τις πιο πολλές μπίλιες.
ΜΠΙΛΙΕΣ ΚΥΚΛΟΣ
Παίζεται με αρκετά παιδιά.
Χαράζουν ένα κύκλο στο χώμα και κάθε παιδί βάζει μέσα όσες μπίλιες θέλει. Όποιος πετύχει μια μπίλια ή και περισσότερες να βγούνε έξω από τον κύκλο, τις παίρνει και το παιχνίδι συνεχίζεται.


ΚΟΥΤΣΟ
Με κιμωλία, πάνω στο τσιμέντο φτιάχνουμε καθέτως το εξής σχήμα:
Ζωγραφίζουμε ένα τετράγωνο και βάζουμε μέσα τον αριθμό ένα. Έπειτα άλλο και βάζουμε μέσα τον αριθμό δυο κι έπειτα φτιάχνουμε αλλά δυο τετράγωνα κολλητά το ένα στο άλλο, που στο ένα γράφουμε τρία και στο άλλο τέσσερα. Έπειτα ένα άλλο τετράγωνο και βάζουμε μέσα τον αριθμό πέντε και συνεχίζουμε μέχρι τον αριθμό δέκα με τον ίδιο τρόπο. Τώρα κάθε παιδί θα πάρει από μια πέτρα και θα την ρίξει στο πρώτο τετράγωνο και δίχως να πηδήξει στο τετράγωνο ένα πηδάει  σε όλα τα άλλα. Στο γυρισμό μόλις θα φτάσει στο δυο θα σκύψει δίχως να ακουμπήσει πουθενά, για να πιάσει την πέτρα . αυτό γίνεται και στα άλλα τετράγωνα. Όποιος φτάσει στο δέκα χωρίς να ακουμπήσει πουθενά κερδίζει.
ΑΜΠΑΡΙΖΑ
Κάθε ομάδα έχει για φωλιά ένα δέντρο ή στύλο
Σκοπός του παιχνιδιού είναι ένας παίχτης να ακουμπήσει το δέντρο της αντίπαλης ομάδας ή να αιχμαλωτίσει τρία «ψητά». Η αιχμαλωσία των ψητών γίνεται με τον εξής τρόπο: ένας παίχτης κυνηγά και πιάνει ένα αντίπαλο παίχτη. Για να αιχμαλωτίσει  όμως πρέπει να έχει βγει αργότερα από τον αντίπαλο, αλλιώς πρέπει να γυρίσει πίσω στη φωλιά του, «να πάρει αμπάριζα» και να ξαναβγεί στο κυνήγι.
ΤΣΙΓΓΟ ΛΕΛΕΤΑ
Παίζουν 4 παιδιά και χωρίζονται σε δυο ομαδες. Η μια ομάδα παει από την μια μεριά και η άλλη από την άλλη. Σταυρώνουν τα χέρια τους και οι δυο ομάδες και λενε τα τραγούδι:
« ένα φράγκο η βιολέτα , τσίγκο λελετα»
κι έτσι όπως λενε το τραγούδι, προχωράνε και οι δυο ομάδες μπροστά, συναντιούνται και ξαναγυρνάνε πάλι προς τα πίσω.

Παιχνίδια γνωριμίας

Παιχνίδια Γνωριμίας κι Ενίσχυσης της Ομάδας from eirmatth

4η εργασία για ΕΠΟ 10

Εργασία που εκπόνησα για το μάθημα της Ιστορίας του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

2013-2014

Θέμα 4^ης εργασίας

Ποιες αιτίες οδήγησαν στην άνοδο και επικράτηση του ιταλικού φασισμού και του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού κατά την περίοδο του μεσοπολέμου ; Αναφερθείτε στα ιδεολογικά χαρακτηριστικά και τις πολιτικές πρακτικές των δύο αυτών κινημάτων μέχρι την παγίωσή τους στην εξουσία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

   Η εργασία αυτή εκπονείται στα πλαίσια του μαθήματος της Γενικής Ιστορίας της Ευρώπης και έχει ως σκοπό να παρουσιάσει τις αιτίες που οδήγησαν στην άνοδο και επικράτηση του ιταλικού φασισμού και του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού . Θα αναφερθεί στα ιδεολογικά χαρακτηριστικά και τις πολιτικές πρακτικές των δύο κινημάτων κατά την περίοδο του μεσοπολέμου περιγράφοντας  τον φασισμό και τον ναζισμό  στην πορεία τους μέχρι την παγίωσή τους στην εξουσία.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

   Η  ενίσχυση των ακροδεξιών κομμάτων την περίοδο του μεσοπολέμου οφείλεται τόσο στην κατάρρευση μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο   των παλαιών αυτοκρατορικών καθεστώτων καθώς και στην εξασθένηση των  μικροαστών και μεσοαστών. [1]

   Τα αυταρχικά  καθεστώτα στηρίχθηκαν από τους βιομηχάνους αλλά και από την εκκλησία η οποία έτρεμε το ενδεχόμενο επικράτησης του κομμουνισμού.[2]

                                                                            ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ

      Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ,η Ιταλία ήταν στην πλευρά των νικητών. Κατά την γνώμη των Ιταλών όμως ,τα κέρδη ήταν ελάχιστα και υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια. Η Γαλλία και η Αγγλία δεν έδωσαν τα εδάφη που είχαν υποσχεθεί το 1915 (όπως την Δαλματία).[3] Η Ιταλία το 1919 -1921 ήταν κοντά στην κοινωνική Επανάσταση ,με ενώσεις εργατών να κάνουν καταλήψεις εργοστασίων ,ενώ οι χωρικοί καταπατούσαν τα μεγάλα αγροκτήματα.[4]

   Σε συνθήκες πολιτικής αστάθειας ο Μουσολίνι έγινε ο ηγέτης και εμπνευστής του φασιστικού κινήματος. [5]Ο Μουσολίνι ,ήταν   δάσκαλος ,εργάστηκε αργότερα  ως  δημοσιογράφος και ήταν δραστήριο και ριζοσπαστικό  μέλος του Ιταλικού Σοσιαλιστικού κόμματος εκδίδοντας την  εφημερίδα Avanti .[6]Μέσα στην κοινωνική αναταραχή διαφοροποιήθηκε από τον σοσιαλισμό και έγινε εκδότης της εφημερίδας  Il Popolo d’ Italia που προωθούσε εθνικιστές και «κορπορατιστικές» θέσεις. [7]

Το  πρώτο φύλλο της εφημερίδας Popolo d”Italia (1914) Πηγή: «Σύντροφος Μουσολίνι» εκδόσεις φιλίστωρ ,Αθήνα ,1999 φωτ. VI

   Ο «κορπορατισμός» εκπροσωπούσε τα οικονομικά και επαγγελματικά συμφέροντα. Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίστηκε ως οργανική συμμετοχή ή δημοκρατία, αλλά στην ουσία  έχει συνδυαστεί με αυταρχικά καθεστώτα και ισχυρά κράτη τεχνοκρατών και γραφειοκρατών .[8]

   Ο Μουσολίνι το 1919 διατύπωσε το ιδρυτικό πρόγραμμα του κινήματός του και το 1921 οργάνωσε σε όλη την Ιταλία τοπικές παραστρατιωτικές ομάδες  νεαρών εθνικιστών («Fasci» από το ρωμαϊκό «δέσμες» ,εξ ου και ο φασισμός).Οι φασίστες ήταν  πιστοί στον Μουσολίνι και ήταν  βασικό όπλο τρομοκρατίας κατά των αντιπάλων του. Το 1921 το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα αριθμούσε  300.000 άτομα.[9]

      Τα κυριότερα δόγματα του φασισμού ήταν ο Ολοκληρωτισμός ,ο Εθνικισμός και ο Μιλιταρισμός.[10]

   Το 1922  ,ο Μουσολίνι διεκδίκησε την πρωθυπουργία.[11]Με την « Πορεία προς την Ρώμη» μια «παρωδία λαϊκής επανάστασης» [12] 50.000  μελανοχιτώνες στις 28 Οκτωβρίου 1922 κατέλαβαν την ιταλική πρωτεύουσα ,κήρυξαν την φασιστική επανάσταση ,ανάγκασαν τον πρωθυπουργό σε παραίτηση και ο αυτοκράτορας Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ ανέθεσε στο Μουσολίνι να σχηματίσει κυβέρνηση.[13]

   Κυβερνώντας πάνω στην  βάση του κορπορατισμού το 1925 υπογράφτηκε  η Συμφωνία του Παλάτσο Βιντόνι ,μια συμφωνία ελέγχου της εργατικής δύναμης . [14]

   Μέχρι το 1925 ο «Ντούτσε» (Duce – ηγέτης ) [15] κατόρθωσε να απαγορεύσει την λειτουργία των υπόλοιπων κομμάτων . Τα διατάγματα εγκρίνονταν άμεσα από το Κοινοβούλιο  και ο συντονισμός  του κράτους ανατέθηκε σε ένα συμβούλιο 22 σωματείων. Το 1938 διαλύθηκε η αποδυναμωμένη Βουλή και αντικαταστάθηκε από το «Συμβούλιο των fasci και των συντεχνιών». Τα μέλη των συνδικάτων ,οι εκπαιδευτικοί ,έπρεπε υποχρεωτικά να ήταν μέλη του φασιστικού κόμματος .Η προπαγάνδα μέσω του Τύπου ,του κινηματογράφου ,του ραδιοφώνου ,του αθλητισμού ήταν το δυνατό όπλο του Μουσολίνι για χειραφέτηση του λαού.[16]

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΕΘΝΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ

  

   Στην διάρκεια του Μεσοπολέμου η Γερμανία είχε να αντιμετωπίσει πέρα από την οικονομική κρίση ως ο μεγάλος ηττημένος ,και βαθιά πολιτική κρίση. Το 1918 οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας ,στήριξαν μια κυβέρνηση συνεργασίας σοσιαλοδημοκρατών, εκπροσώπων του κέντρου, και μετριοπαθών. Με το σύνταγμα της Βαϊμάρης το 1919 ,θεσπίστηκε αβασίλευτη δημοκρατία ,καθολική ψηφοφορία ,αναγνωρίστηκαν πολιτικές ελευθερίες. Όμως σε περιόδους έκτακτης ανάγκης το Σύνταγμα αναγνώριζε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το δικαίωμα ανάκλησης της ελευθερίας ,ακόμα και την χρήση βίας.[17]

   Λόγω των συνθηκών – ήττα και ταπεινωτικές αξιώσεις από τους Συμμάχους ,το πολιτικό σύστημα αντιμετώπιζε την απογοήτευση κυρίως πολλών απόστρατων αξιωματικών και οπλιτών. [18] Ένας από αυτούς ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ ,αυστριακός στην καταγωγή .  Παρότι Αυστριακός ,κατατάσσεται στον Γερμανικό στρατό όπου μάχεται στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο,  παρασημοφορείται για την γενναιότητά του και κερδίζει την εύνοια των ανωτέρων του.[19]

   Ο Χίτλερ ,το 1919 γίνεται συνιδρυτής του Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανών Εργατών – του ναζιστικού κόμματος ,(nazi - σύντμηση της λέξης «Nationalsozialisten») [20]. Κατάφερε να αναδειχθεί στο κόμμα χάρη στην ρητορική του ικανότητα [21]και μετά το  αποτυχημένο  «πραξικόπημα της μπυραρίας»[22] το 1923 φυλακίστηκε για ένα χρόνο όπου έγραψε το βιβλίο «Ο Αγών μου»  το οποίο περιείχε αντισημιτικές ,ακραίες εθνικιστικές  και αντικομμουνιστικές θέσεις.[23]

   Ο Χίτλερ θαύμαζε τον Μουσολίνι ,στις αρχές της πορείας του στην πολιτική τον χαρακτήριζαν ακόμα και ως «Μουσολίνι της Γερμανίας»  και θεωρούσε ότι θα έπρεπε να γίνει κάτι αντίστοιχο  της «Πορείας προς την Ρώμη» και στην Γερμανία.[24]

   Το κόμμα του Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία βασιζόμενο στο πληγωμένο γόητρο των Γερμανών και στον μύθο της «πισώπλατης μαχαιριάς» που είχε ως στόχο τους Εβραίους και τους σοσιαλιστές πολιτικούς. Ως τα τέλη του 1920 οι επίλεκτες ομάδες του ,τα SA και μετέπειτα τα SS , τρομοκρατούσαν ,δολοφονούσαν τους αντιπάλους του  - σοσιαλιστές και κομμουνιστές.[25]

   Η μετατροπή του σε μαζικό κόμμα επιταχύνθηκε από την οικονομική κρίση. Οι αγρότες και οι εργάτες σε εξαθλίωση ,οι φοιτητές χωρίς μέλλον καθώς και οι χιλιάδες άνεργοι κινούνταν στα άκρα του πολιτικού φάσματος – τον κομμουνισμό και τον ναζισμό. Τα μεσαία στρώματα ήταν ο καταλύτης στην άνοδο των ναζί ,αφού διέβλεπαν τον κίνδυνο του κομμουνισμού.[26]

   Ο Χίτλερ προπαγάνδιζε και υποσχόταν ανατροπή των διεθνών περιορισμών της Γερμανίας ,επέκτασή της στον «ζωτικό χώρο» της ,εκδίωξη των Εβραίων ,οικονομική ανόρθωση ,απασχόληση, κοινωνική εξασφάλιση.[27]

   Στις εκλογές του 1924 το ναζιστικό κόμμα είχε το 3% ,αλλά την τριετία 1929-1932 η άνοδος υπήρξε ραγδαία. Το 1932 στις προεδρικές εκλογές πήρε το 36% ,και το κόμμα το 37%. Το 1933 ο πρόεδρος Χίντενμπουργκ διόρισε τον Χίτλερ πρωθυπουργό καθώς είχε την στήριξη των κύκλων των μεγαλοβιομηχάνων ,γαιοκτημόνων, τραπεζιτών.[28]

   Στις 27 Φεβρουαρίου ο Χίτλερ σκηνοθέτησε την πυρπόληση του Γερμανικού Κοινοβουλίου κατηγορώντας τους κομμουνιστές και έτσι η χώρα περιήλθε σε κατάσταση «εκτάκτου  ανάγκης» με τον πρόεδρο να άρει τις πολιτικές ελευθερίες. Στις νέες εκλογές ο Χίτλερ πήρε το 44% των ψήφων και παραχωρήθηκε απόλυτη εξουσία στο πρόσωπό του. Διαλύθηκαν όλα τα κόμματα πλην του ναζιστικού ,καταργήθηκαν τα συνδικάτα, εξαπολύθηκε διωγμός κατά των Εβραίων ,των κομμουνιστών ,των αντιφρονούντων διανοούμενων ,των τσιγγάνων, των ομοφυλοφίλων, και στην συνέχεια των εσωκομματικών του αντιπάλων με την διάλυση των SA ( Η νύχτα των «Μεγάλων μαχαιριών»[29])  .Δημιουργήθηκαν στρατόπεδα εκτέλεσης ,υπήρξε αυστηρή λογοκρισία σε όλους τους πνευματικούς τομείς, αυστηρός έλεγχος στην παιδεία .[30] Ο ρατσισμός οδηγεί το ναζιστικό ολοκληρωτισμό ,και  δημιουργεί  τον «νέο άνθρωπο» σε μια «εξαγνισμένη» Ευρώπη ,μέσω των γενοκτονιών – το μέγιστο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.[31]

   Παρόλο τον ανελεύθερο χαρακτήρα του ο ναζισμός είχε μεγάλη λαϊκή αποδοχή. Δάμασε την ανεργία ,έγιναν στρατιωτικοί εξοπλισμοί ,δημόσια έργα. Υπήρχε κοινωνικό πρόγραμμα το οποίο περιελάμβανε διακοπές ,αθλητισμό . [32]

   O ίδιος ο Χίτλερ με τον θάνατο του Χίντεμπουργκ συνδύασε τις εξουσίες του προέδρου του Ράιχ και του καγκελάριου ως Fuhrer – Οδηγητής [33] .Λατρευόταν και ικανοποιούσε τον γερμανικό λαό με την ρητορική του , την επιθετική εξωτερική πολιτική του και τον αναγεννημένο γερμανικό εθνικισμό του Γ΄ Ράιχ – διάδοχο της αυτοκρατορίας των Hohenstaufen του Μεσαίωνα και της αυτοκρατορίας των Hohenzollern των νεότερων χρόνων.[34]

Καρτ – ποστάλ του Hans von Norden ,1933  Η λεζάντα γράφει « Αυτό που ο Βασιλιάς κατέκτησε, ο Πρίγκιπας διαμόρφωσε ,ο Στρατηγός υπερασπίστηκε ,το έσωσε και το ένωσε ο Στρατιώτης» Πηγή:Ian Kershaw “Χιτλερ,1889-1936» εικ. 49

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

   Ο Ιταλικός φασισμός και ο γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός χαρακτηριζόντουσαν εξίσου από τον αυταρχισμό, τον κορπορατισμό ,τον άκρατο εθνικισμό, τον μιλιταρισμό ,τον συγκεντρωτισμό ,την λογοκρισία ,την δίωξη του ελεύθερου πνεύματος . Και οι δύο ηγέτες των κινημάτων θεοποιήθηκαν από τον λαό τους και προβλήθηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός νέου ανθρώπου.   Ο φασισμός διαφοροποιήθηκε μόνο στις θέσεις του ακραίου ρατσισμού και του αντισημιτισμού οι οποίες  ήταν πρωταρχικής σημασίας για τους ναζιστές.[35]

   Αποτέλεσαν και τα δύο κόμματα πρότυπα για κινήματα και καθεστώτα  – μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1930 σχεδόν όλες οι χώρες της Κεντρικής , Ανατολικής , και νότιας Ευρώπης θα ενστερνίζονταν  τον αυταρχισμό  και την δικτατορία.[36]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αρβελέρ Ε. - Aymard M. «Οι Ευρωπαίοι ,Νεότερη και σύγχρονη εποχή» τόμος Β΄, Εκδόσεις Σαββάλας ,Αθήνα ,2003

Ράπτης Κώστας « Γενική ιστορία της Ευρώπης» τόμος Β΄ ,Εκδόσεις Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου ,Πάτρα ,1999

Berstein S. – Milza P. «Ιστορία της Ευρώπης» τόμος Γ’ ,Εκδόσεις Αλεξάνδρεια ,Αθήνα, 1997

Blanning T.C.W. «Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης»   , Εκδόσεις Τουρίκη  , Αθήνα ,2009

Burns   , E.M «Ευρωπαϊκή Ιστορία .Ο Δυτικός Πολιτισμός» ,Εκδόσεις Επίκεντρο  ,Θεσσαλονίκη, 2006

Hobsbawm E.J. « Η Εποχή των άκρων: Ο σύντομος 20^ος αιώνας ,1914-1991»   , Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης  , Αθήνα ,1990

Joll J. « Η Ευρώπη ,1870-1970» Εκδόσεις Βάνιας ,Αθήνα , 2006

Kershaw I. «Χίτλερ 1889-1936 Ύβρις» , Εκδόσεις Scripta , Αθήνα ,2005

---

[1] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 188

[2] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 188

[3] Ελένη Αρβελέρ,- Μ. Aymard ,Οι Ευρωπαίοι ,Νεώτερη και σύγχρονη εποχή ,Τόμος Β΄, Αθήνα, Αλεξάνδρεια ,1997 σελ.379

[4] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 188

[5] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189

[6] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189 και

J.Joll, Η Ευρώπη , 1870 -1970 ,Θεσσαλονίκη ,Βάνιας ,2006, σελ. 282

[7] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189

[8] E.J. Hobsbawm ,H εποχή των άκρων :Ο σύντομος 20^ος αιώνας ,1914-1991 ,Αθήνα ,ΜΙΕΤ ,1999 σελ.145

[9] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189

[10] Ε.Μ. Burns ,Ευρωπαϊκή Ιστορία . Ο Δυτικός Πολιτισμός ,Θεσσαλονίκη,Επίκεντρο,2006 σελ. 329

[11] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189

[12] S.Berstein- P.Milza, Ευρωπαϊκή Ιστορία: Ο Δυτικός Πολιτισμός , Θεσσαλονίκη ,Επίκεντρο ,2006,σελ. 57

[13] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 189

[14] Τ.C.W Blanning ,Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης ,Αθήνα ,Τουρίκη ,2009 σελ.231

[15] Τ.C.W Blanning ,Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης ,Αθήνα ,Τουρίκη ,2009 σελ. 231

[16] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 190

[17] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ. 190

[18] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 191

[19] S.Berstein- P.Milza, Ευρωπαϊκή Ιστορία: Ο Δυτικός Πολιτισμός , Θεσσαλονίκη ,Επίκεντρο ,2006 σελ.75 και Ε.Μ. Burns ,Ευρωπαϊκή Ιστορία . Ο Δυτικός Πολιτισμός ,Θεσσαλονίκη,Επίκεντρο,2006 σελ. 333

[20] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ.191

[21] Ian Kershaw ,Χίτλερ 1889-1936 Ύβρις ,Αθήνα, Scripta, 2005 σελ.132

[22] S.Berstein- P.Milza, Ευρωπαϊκή Ιστορία: Ο Δυτικός Πολιτισμός , Θεσσαλονίκη ,Επίκεντρο ,2006 σελ.75

[23] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 191

[24] E.J. Hobsbawm ,H εποχή των άκρων :Ο σύντομος 20^ος αιώνας ,1914-1991 ,Αθήνα ,ΜΙΕΤ ,1999 σελ. 151 και Ian Kershaw ,Χίτλερ 1889-1936 Ύβρις ,Αθήνα, Scripta, 2005 σελ 214

[25] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 191

[26] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192

[27] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192

[28] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192

[29] Τ.C.W Blanning ,Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης ,Αθήνα ,Τουρίκη ,2009 σελ 235

[30] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192

[31]Ελένη Αρβελέρ,- Μ. Aymard ,Οι Ευρωπαίοι ,Νεώτερη και σύγχρονη εποχή ,Τόμος Β΄, Αθήνα, Αλεξάνδρεια ,1997 σελ.394

[32] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192

[33] Τ.C.W Blanning ,Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης ,Αθήνα ,Τουρίκη ,2009 σελ 235

[34] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 192 και Ε.Μ. Burns ,Ευρωπαϊκή Ιστορία . Ο Δυτικός Πολιτισμός ,Θεσσαλονίκη,Επίκεντρο,2006 σελ. 334

[35] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 206

[36] Κώστας Ράπτης ,Γενική Ιστορία της Ευρώπης Τόμος Β΄ ,Πάτρα ,ΕΑΠ,1997 σελ 206